 |
 |
Thenie-Proverba |
 |
|
 |
|
Qejfi i hasmit eshte kur te sheh me fytyre te parruar dhe kepuce te pallustruara.
--- Populli
|
|
|
|
Reklama |
|
|
|
Menuja |
|
|
|
Vizitoret e castit? |
|
|
|
Kemi 166 vizitor(e) dhe 0 anetar(e) ne faqe ne kete moment.
Ju jeni vizitor anonim. Mund te rregjistroheni ne cast falas duke klikuar ketu
|
|
|
|
Perkujtimore |
|
|
|
Nje dite si kjo ...
2008
Gjon Pali i Dytė ne Shqiperi
Nė 26 prill 1993 pėr herė tė parė Ati i Shenjtė, Papa Gjon Pali i Dytė, shkeli nė tokėn shqiptare dhe e pėrshėndeti me kėto fjalė popullin qė e priti me entiziazėm: "Zoti e ruajt Atdheun tuaj. Zoti ruajtė popullin shqiptar.".
Kryengritja e parė antiosmane nė Mitrovicė
Nė 26 prill 1910 nė Mitrovicė dhe Vuēiternė nisi kryengritja e parė antiosmane nė radhėn e kryengritjeve tė mėdha qė ēuan nė shpalljen e pavarėsisė.
Migel Servantes
Nė 26 prill 1616 mbylli sytė shkrimtari i madh spanjoll Migel Servantes Sahavedra, i njohur nė botėn e letrave si Servantes dhe autor i kryeveprės "Don Kishoti i Manēės".
Aksidenti ne centralin bėrthamor Cernobil
Nė 26 prill 1986 ndodhi aksidenti i tragjik nė centralin bėrthamor Cernobil, nga ku u rrezatuan lėndė helmuese nė njė zonė tė madhe tė ish-Bashkimit Sovjetik, si dhe nė disa vende tė Evropės, me pasoja pėr popullsinė e kėtyre zonave.
Dita Ndėrkombėtare e Qyteteve tė Binjakėzuara
26 prilli ėshtė Dita Ndėrkombėtare e Qyteteve tė Binjakėzuara, njė traditė e bukur qė ka hyrė tashmė nė jetėn ndėrkombėtare tė popujve.
|
|
|
|
| |
|
Pretendimet nacionale dhe pasurore shqiptare ne Greqi
Nga Miranda Vickers*
Ceshtja came
Nje levizje e vogel, por e zhurmshme, kerkon shpagim per masakren dhe debimin e banoreve etnike shqiptare, muslimane nga territori grek gjate periudhes 1912-1945. Qeveria greke nuk pranon te diskutoje per kete ceshtje, e cila mund te zgjidhej drejtesisht e lehtesisht, ne favor te Greqise. Nderkohe, ka gjasa qe ajo te shfrytezohet nga elemente pro dhe antishqiptare ne Ballkan.
Hyrje
Ceshtja shqiptare e koheve moderne lindi si nje ceshtje e rendesishme evropiane me 1991. Ai ishte viti qe deshmoi permbysjen e shtetit njepartiak dhe fillimin e shperberjes se Jugosllavise. Gjate gjithe viteve '90 Shqiperia luftoi per te perqafuar demokracine dhe per te shmangur percarjet e brendshme politike dhe shoqerore, qe e cuan vendin ne prag te luftes civile. Ne kete menyre, pothuajse nje e katerta e popullsise shqiptare u largua jashte vendit, per t'u shpetuar turbullirave te brendshme, varferise dhe papunesise. Nderkohe, i njejti dhjetevjecar i gjeti shqiptaret e ish-Jugosllavise te ndiqnin nje politike paqesore dhe me pas te dhunshme, per t'i shpetuar sundimit sllav dhe per te arritur vetevendosjen. Historikisht, gjurmet e shkakut te vertete te revoltave etnike te shqiptareve ne Kosove (1998-1999), ne Luginen e Presheves (2000) dhe ne ish-Republiken perendimore Federative Jugosllave te Maqedonise (2001) mund te kerkohen ne perjashtimin e ketyre shqiptareve nga shteti i porsakrijuar shqiptar me vitin _1912. Ne nje kohe qe shqiptaret e ish-Jugosllavise kane luftuar per 89 vjet per t'u perfshire serish ne kufijte e nje shteti te bashkuar shqiptar, ekziston nje grup prej rreth 200.000 shqiptaresh, te cilet, per ironi, u gjenden si refugjate brenda Shqiperise. Keta njerez njihen si came.
Camet jane shqiptare etnike, kryesisht muslimane, nga zona e Greqise veriperendimore, e cila per greket njihet si Threspotia, ndersa per shqiptaret si Cameria. Rajoni perreth lumit Camis shtrihet, ne veri, nga Butrinti dhe gryka e lumit Akeron deri ne Liqenin e Prespes, ne lindje, deri ne malet e Pindit dhe, ne jug, deri ne Preveze dhe gjirin e Artes. Udhetaret britanike te shekullit te nentembedhjete, sic jane lord Bajroni dhe shoku i tij John Hobhouse, kane verejtur epersine e shqipfolesve ne keto zona. Ndersa flitet shume per gjendjen e pakices greke ne Shqiperi, ka shume pak informacion per pakicen shqiptare qe mbeti ne Greqi pas krijimit te shtetit shqiptar. Pjesa me e madhe e ketyre shqiptareve fillimisht kane qene me fe te krishtere ortodokse, te shnderruar ne muslimane ne vitet e fundit te pushtimit otoman. Sipas nje faqeje interneti te Bostonit, te cilet shqiptaret e perdorin per te shkembyer mendime mbi ceshtjet e dites, shqiptaret ne Greqi ndahen ne dy kategori te vecanta: "shqiptare qe jetojne n- truall shqiptar, por qe kane mbetur jashte kufijve te padrejta te caktuar nga Konferenca e Ambasadoreve (Londer, 1913) dhe shqiptare qe jane larguar nga territori shqiptar gjate diaspores se pare, ne shekujt e 14-te dhe 15-te". Keta shqiptare lane vendin e tyre gjate betejave kunder pushtuesve turq otomane dhe shume prej tyre u vendosen ne ishullin Euboea. Te tjeret shkuan ne Itali.
Konflikti cam lindi si rezultat i pervijimit te kufirit midis Greqise dhe Shqiperise ne fund te Luftrave Ballkanike. Me 1912 Konferenca e Ambasadoreve ne Londer ia la Greqise zonen e Camerise, keshtu qe ne Shqiperi sot ka vetem shtate fshatra came, rreth Konispolit. Ka pasur tri faza te vecanta te emigrimit te popullsise came nga Greqia veriore. E para, ishte gjate Luftrave Ballkanike 1912-1914, e dyta pas nenshkrimit te Konventes turko-greke te Lozanes ne janar 1923 dhe, e treta, ne fund te Luftes se Dyte Boterore, ne periudhen nga qershori 1944 deri ne mars 1945, kur llogariten te jene vrare 5000 burra, gra dhe femije. Pjesa tjeter e popullsise muslimane came kaloi kufirin dhe hyri ne Shqiperi, ku qe atehere ka jetuar ne mergim.
Camet kerkojne njohjen e 4000 cameve te zhdukur si rezultat i ketyre konflikteve dhe te drejtave pasurore te 150.000 te tjereve. Camet po ngrene gjithashtu padi kunder Greqise ne gjykatat nderkombetare, me argumentin se atyre u eshte mohuar pasuria me nje vlere prej rreth 340 milione dollare amerikane, qe me cmimet e sotme te tregut arrin ne gati 2.5 miliarde dollare. Megjithate, greket e konsiderojne ceshtjen came si nje "ceshtje qe nuk ekziston".
Debimi me force nga Greqia i gjithe popullsise muslimane shqiptare ka lene te shqiptaret ne pergjithesi, nje ndjenje te keqe per padrejtesine, qe nuk shqitet. Kjo ka ndikuar pjeserisht ne marredheniet jo aq te mira midis Shqiperise dhe Greqise. Vitet e fundit ceshtja konfliktuale came eshte lene ne heshtje dhe asnje nga qeverite shqiptare te pasluftes, qofshin komuniste, demokratike apo socialiste, nuk ka marre guximin te perpiqej ta bente ate nje ceshtje kryesore ne marredheniet me Greqine. Ne maj 2001, ne kulmin e revoltes se shqiptareve etnike ne ish-Republiken Jugosllave te Maqedonise, nje agjenci lajmesh e Beogradit dha nje titull si me poshte: "Ushtria Clirimtare Kombetare (came) marshon drejt Greqise". Ky dokument ka per qellim te nxjerre ne pah ceshtjet kryesore historike dhe politike, qe kane cuar ne te tille tituj alarmues dhe te trajtoje shkallen e shqetesimeve te cameve, mbeshtetjen e kerkesave te tyre dhe ndryshimet e bera ne programin e tyre politik, qekurse ata kane mberritur ne Shqiperi, ne vitin 1945.
Sfondi historik
Emri "Cameria" vjen nga emri antik ilir i lumit Camis, i cili pershkonte territorin e fisit antik ilir te Thesprotise. Cameria bente pjese ne Perandorine Romake, para se te pushtohej nga Bizanti dhe ne shekullin e tetembedhjete u perfshi ne despotatin e Epirit. Ne gjysmen e dyte te shekullit te katermbedhjete u perfshi ne despotatin e Epirit. Ne gjysmen e dyte te shekullit te katermbedhjete ajo u perfshi ne despotatin shqiptar te Artes. Pas pushtimit otoman, ne shekullin e pesembedhjete, ajo u perfshi fillimisht ne sanxhakun e Delvines dhe me pas ne ate te Janines. Ne shekujt e shtatembedhjete dhe tetembedhjete pjesa me e madhe e popullsise shqiptare te Camerise veriore- nga Konsipoli deri ne lumin Griqi- u shnderrua me force ne popullsi muslimane, ndersa ajo qe banonte ne jug te Greqise dhe deri ne Gjirin e Prevezes mbeti popullsi e krishtere ortodokse. Shqiptaret muslimane te Epirit kane qene vazhdimisht ne grindje me fqinjet e tyre te krishtere dhe kane favorizuar muslimanet turq, kane perfituar tokat me te mira, ndersa te krishteret u detyruan te zinin toka me pak pjellore. Rajoni i Epirit ka pasur historikisht konflikte etnike. Sikunder vinte ne dukje nje nga vizitoret e fundit te shekullit te nentembedhjete: I gjithe vendi i toskeve ka qene nen influencen e forte te Greqise dhe ishte e veshtire te thuhej nese Epiri eshte grek apo Greqia veriperendimore eshte shqiptare. Ndonese ne te folur perdoret dialekti jugor i shqipes, greqishtja kuptohet nga te gjithe.
Pas deshtimit te forcave otomane ne Luftrat Ballkanike (1912-1913), e ardhmja e zonave te banuara nga shqiptaret u diskutua ne Konferencen e Ambasadoreve, te mbledhur me ngut ne Londer, ne dhjetor 1912-janar 1913, ku ne parim u arrit ne marreveshje per te mbeshtetur krijimin e Shqiperise si nje entitet i ri politik.
Greqia doli nga Lufterat Ballkanike me nje ndjenje te forte suksesi dhe me nje vendosmeri per t'u perpjekur te merrte Shqiperine e Jugut. Theksi nuk vihej territori, qe etnikisht ishte grek, por me teper ne tokat ku civilizimi helenik mendohej te ishte dominues. Ne tetor 1913 shpertheu kryengritja epiriote, kur vullnetare greke sulmuan Shqiperine e Jugut, duke terrorizuar banoret e saj dhe duke djegur fshatrat e tyre. Qellimi i Greqise ishte te krijonte nje Vorio Epir autonom (Epiri i Veriut), si nje perpjekje per te sabotuar bisedimet nderkombetare, te cilat zhvilloheshin ne Firence, lidhur me statusin e ardhshem te rajonit. Se fundi, ne dhjetor te vitit 1913, Fuqite u moren vesh per kushtet e Protokollit te Firences, sipas te cilit, ne kompensim te terheqjes se Serbise nga territori shqiptar, Austria pranoi me ne fund qe krahinat ku sot ndodhet Kosova dhe Maqedonia t'i jepeshin Serbise, kurse Greqia te merrte rajonin e gjate jugor te Camerise. Keshtu shteti shqiptar u cungua ne rajonet qendrore, se bashku me qytetin e Shkodres dhe territorin rreth tij.
Pas vendosjes se Vijes se Firences, disa nga trupat greke filluan te terhiqen nga Cameria, megjithate bandat terroriste greke vazhduan veprimtarine e tyre si me pare. Meqenese shumica e cameve ishin muslimane, ata trajtoheshin njelloj si pakica turke qe jetonte ne Greqi. Me 23 shkurt 1913, ne fshatin Prroi i Selanit, afer Paramithise, u vrane 72 vete. Ky ishte fillimi i goditjeve kunder shqiptareve muslimane, qe kishin per qellim te fusnin frike ne popull dhe t'i deytronin ata te largoheshin nga shtepite e tyre. Gjate gjithe dhjetevjecarit tjeter u grabiten ne menyre sistematike pronat e shqiptareve muslimane dhe shume te rinj u derguan ne mergim te brendshem, ne ishujt e Egjeut. Mijera hektare toke te shqiptareve muslimane u shpronesuan pa kompensim, u mor prodhimi i tyre dhe shqiptareve iu ndalua te mbillnin faren e tyre apo ta shisnin ate, apo pronen, per te kompensuar shpronesimin. Keshtu qe per shume familje u be e pamundur te qendronin ne Greqi, ata u detyruan te largoheshin ne veri, drejt Shqiperise, duke kerkuar toke. Ne perpjekjet per te zgjidhur problemin cam, qeveria e Athines kerkoi te siguronte miratimin e Ankarase per te nxitur disa came te emigronin ne Turqi, me shprese se dhe te tjeter do t'i ndiqnin nga pas. Ne fillim Anaraja nuk deshironte te lejonte vendosjen e shqiptareve musliman ne token turke, por pas perpjekjesh diplomatike intensive te Athines, qeveria turke pranoi vendosjen e 5000 cameve.
Nderkohe, me 1923, pozita e rreth 20000 shqiptareve muslimane, qe mbeten ne Greqine veriore, debatohej intensivisht ne nje sesion special te Keshillit te Lidhjes se Kombeve. Konventa qe bente te mundur shkembimin e popullsive greke dhe turke u nenshkrua ne Konferencen e Lozanes me 30 janar 1923. Qeveria shqiptare ka insistuar ne ate kohe, nepermjet telegramesh dhe delegacionesh te derguar ne Lidhjen e Kombeve, te bente te qarte se autoritetet greke detyronin camet te largoheshin nga shtepite e tyre dhe te zhvendoseshin ne Turqi dhe se tokat e tyre ziheshin nga greke qe vinin nga Azia e Vogel. Greket u kunderviheshin ketyre akuzave me argumentin se termi "shqiptar" mund te perdorej vetem per ata njerez qe kane lindur ne Shqiperi, duke perjashtuar keshtu shqiptaret muslimane te lindur ne Greqi, te cilet barazoheshin me turqit. Ne pergjigje te pretendimeve shqiptare, Lidhja e Kombeve krijoi nje KomisionMiks, per te shqyrtuar ceshtjet ne hollesi. Ne mars 1924 Komisioni vendosi qe subjektet greke qe ishin muslimane dhe me origjine shqiptare dhe vecanerisht ata qe banonin ne Epir duhet te perjashtoheshin nga shkembimi i detyruar i popullsive midis Greqise dhe Turqise, por per shqiptaret came problemi kishte te bente me pretendimet e tyre per te bere pjese ne kombin shqiptar. Keshilli i Lidhjes diskutoi mbi kete ceshtje gjate sesionit te tij te trembedhjete (29 gusht-3 tetor): Ne qendrimin shqiptar theksohej se autoritetet greke nxisin "shqiptaret e Epirit" te ndermerrnin nje zhvendosje masive, duke i quajtur ata "greke me origjine turke" dhe per t'i bindur ata te adoptonin nje identitet te dyte ne deklarimet e tyre publike. Keshilli me ne fund vendosi te caktonte anetare te paanshem ne Komisionin Miks, me "mandatin" e pergjegjesise per te mbrojtur "pakicen muslimane me origjine shqiptare", qe banonte ne Greqi. Nderkohe, qeveria e Athines vendosi ne Cameri imigrande te ardhur nga Azia e Vogel, per ta populluar ate me te krishtere ortodokse dhe per te bere presion te metejshem mbi shiqptaret muslimane te mbetur, qe te emigronin. Gjate gjithe viteve '20 fshatra te tera, si Petrovica dhe Shendellia, u zbrazen nga banoret e tyre shiqptare. Familje te tera u larguan per ne Shqiperi, Turqi dhe Amerike.
(vijon javen qe vjen)
*Eksperte e njohur per ceshtjet e Ballkanit
Shenim - Duke nisur nga sot, ne do te botojme ne tre javet e ardhshem nje material te plote mbi ceshtjen came dhe menyren se si duhet te zgjidhet ajo. Dosja eshte hartuar nga Qendra Kerkimore e Studimit te Konlikteve ne Londer, ne bashkepunim me Ministrine britanike te Mbrojtjes. Materialet qe publikohen ekskluzivisht nga "KJ", kane ngjallur debate te shumta ne Athine, pasi ato flasin objektivisht pro ceshtjes shqiptare. Autore e raportit eshte e mirenjohura Miranda Vickers, nje nga ekspertet me te degjuara ne bote per problemet ballkanike.
|
|
|
|
