 |
 |
Thenie-Proverba |
 |
|
 |
|
Te jetosh eshte njesoj si te dashurosh; cdo llogjike eshte kunder dhe cdo instinkt eshte pro.
--- Butler
|
|
|
|
Reklama |
|
|
|
Menuja |
|
|
|
Vizitoret e castit? |
|
|
|
Kemi 96 vizitor(e) dhe 0 anetar(e) ne faqe ne kete moment.
Ju jeni vizitor anonim. Mund te rregjistroheni ne cast falas duke klikuar ketu
|
|
|
|
Perkujtimore |
|
|
|
Nje dite si kjo ...
2008
Haki Stėrmilli
Nė 7 maj 1985 u nda nga jeta shkrimtari Haki Stėrmilli, njė nga penat mė tė fuqishme tė brezit tė viteve
'30, qė u bė i njohur veēanėrisht pėr romanin "Sikur tė isha djalė". Vepra tė tjera tė Stėrmillit janė:
"Kalorėsi i Skėnderbeut", "Dibranja e mjerueme", "Dashuni dhe Besnikėri", "Burgu", etj.
Jani Minga
Nė 7 maj 1947 mbylli sytė mėsuesi patriot Jani Minga. Mori pjesė nė tė gjitha kongreset arsimore; ishte
nismėtar pėr krijimin e klubit atdhetar "Labėria" dhe i hapjes sė shkollės shqipe nė Kaninė, ndėrkohė
hartonte edhe tekstet shkollore: "Abetare kombėtare shqip pėrgatitore", "Abetare shqip kėndimore",
"Gramatikė e gjuhės shqipe", etj. Nė 1912-n Minga mori pjesė nė Kuvendin Kombėtar qė shpalli
pavarėsinė.
Sėr Maki Edgar Lysien Malouan
Nė 7 maj 1904 u lind nė Londėr sėr Maki Edgar Lysien Malouan, njėri nga arkeologėt mė tė suksesshėm
europianė qė punoi pėr qartėsimin e origjinės sė qytetėrimit nė Lindjen e Afėrme, dhe u shqua pėr punėn
nė qytetein e rrėnuar Nimrad, kryeqyteti i fundit i Perandorisė siriane. Vdiq nė vitin 1978.
|
|
|
|
| |
|
Pjesa e meposhtme eshte marre nga libri i Aristidh P. Kolės, ?Arvanitasit dhe prejardhja e grekėrve?, Sh. B. 55, Tirane, 2002.
Pergatiti Nen. Prof. Saimir Lolja
??. Rreth 6000 ushtare ilire pas vrasjes se Klitit nga Aleksandri i Madh e veēuan pozicionin e tyre prej tij dhe u enden neper Braktane derisa perfunduan ne Kafiristanin e sotem (midis Afganistanit dhe Pakistanit verior). Perpara pak vjetesh skenaristi Xhejms Hilton xhiroi nje dokumentar "Horizonte tė humbura" (Lost Horizons). Banoret e asaj zone jane te gjate, te bardhe, me floke gėshtenjė dhe jetonje shume vjet.
Lugina ku jetojne quhet dhe ne ditet e sotme Hundeza (Hundė e vogėl) dhe me te vertete kjo fushė mbyllet me nje hundėz midis dy maleve qe e rrethojne. Nje tjeter vendosje moēalore quhet Balta. Dialekti i tyre quhet Burrusheski qe do te thote gjuhe e burrave. Reaguan ndaj imponimit te fese moslemane dhe megjithate edhe sot bejne dhe pijne (ne kundershtim nga te gjithe banoret e atjeshem) vere e madje te perziere me uje, siē benin te lashtet. Shume zakone dhe tradita te tyre deshmojne prejardhjen iliro-helene te tyre; (Shiko Ernesto Skura "Iliret ne Afganistan" ne gazeten "Lidhja" te Antonio Bellushit, Maj 1983)?.
* * * * * * * *
Kerkimi ne internet nxorri shume informacione, sqarime, studime dhe botime per Hundėzėn (Hunza ne internet) dhe gjuhėn Burushaski (gjuhėn e burrave), e cila eshte gjuhe e pashkruar. Nje liber gjuhesor eshte botuar nga Prof. Etienne Tiffou ?Hunza Proverbs?, University of Calgary Press, Calgary, 1993.
Kafiristan = Qafiristan = Vendi i Qafirėve = Vendi i tė pafeve sipas moslemanizmit.
Tani Kafiristanin e quajne Nuristan, pasi thuhet qe banoret kane pranuar fene islame. Vendodhja e Kafiristanit eshte aty ku piqen Afganistani, Pakistani, Kina e Taxhikistani; Hundėza ndodhet ne pjesen e Pakistanit. Pllaja e Hunzės eshte 2300 - 2700 metra mbi nivelin e detit dhe tere lugina rrethohet nga male me lartesi 6000-7500 metra mbi nivelin e detit.
* * * * * * * * *
Te dhenat e meposhtme jane nxjerre na libri i Dr. Jay Milton Hoffman ?Hunza: Fifteen secrets of the healthiest and oldest living people?, Professional Press Publishing Assoc., 5th Ed., Valley Center, 1985
Ne Tetor behet festa e veres (pije alkolike) dhe grate nuk jane te mbuluara me perēe. Vendi eshte malor porse pjellor me zarzavate, peme e drithera te ndryshme, p.sh. patate, bizele, kastraveca, grure, miser, elb, kajsi, dardhe, molle, pjeshka, kumbulla, fiq, qershi, rrush, shalqi, etj. Banoret jane bujq te shkelqyer dhe kane krijuar nje system te shkelqyer taracash dhe vaditjeje. Kanalet kullues qe ushqejne taracat me uje quhen KULLSE. Nje mal ngjitur me luginen eshte I mbuluar me akullnaja, te cilat rreshqasim me kalimin e kohes. Ky mal quhet RAKAPOSHI.
Banoret jetojne ne harmoni te plote, kane shendet shume te mire dhe rrojne gjate. Banoret e Hunzės jane te gjate, race e bardhe dhe me floke ngjyrė gėshtenjė. Banoret e Hundėzės rrojne 100-140 vjeē dhe nuk njohin ndonje semundje. Njerezit jane shume mikprites dhe ndihmues te njeri tjetrit. Nuk egziston ndonje lloj krimi ne Hunza. Nje djale I lindur ushqehet me gji per tre vjet kurse nje vajze per dy vjet dhe gjate kesaj periudhe burri dhe gruaja nuk kane marredhenie. Ne Hunza nuk ka ndarje te ēifteve martesore.
Banoret pelqehen te quhen HUNZAKĖ (Hunzakuts), e cila tingellon saktė sipas shqipes. Nje valle popullore qe kercejne eshte Vallja e Shpatave qe kercehet vetem nga burrat dhe valltaret vishen me rrobe me ngjyra te quajtura KAMARBUNDE. Ne raste festimesh, me te vjetrit veshin pekerina leshi te qendisura te quajtura ĒUKA. Kryetari I Hunzės e ka titullin I MIRI (The Mir).
Festa me e rendesishme eshte festimi i Vitit te Ri diellor (ashtu si pellazgėt, arbėreshėt) qe festohet me 21 Mars. Ky festim quhet NA UROSH dhe dita e pare e vitit te ri bie me 21 Mars. Ne nje dite te vetme te Dhjetorit organizohen te gjitha martesat e vitit. Burrat veshin pantallona te bardha qe i quajne SHALLVARE (shal ? varė) ndersa grate bluzen e tyre e quajne KAMISHĖ. Banoret tregojne histori se si ata jane ngulmuar aty qe nga koha e Aleksandrit te Madh.
Nuk ka insekte perveē mizes se zakonshme. Derri nuk egziston atje dhe po ashtu edhe mishi I derrit nuk perdoret per t?u ngrene. Ato jane 99% vegjetariane. Nuk ka qen, mace, pula apo bretkosa. Veēan, Dr. J. M. Hoffman vėrejti qe banoret hanin shume frutin e kajsisė dhe tulin e berthamės sė kajsisė.
Tė fshehtat e jetegjatesise se tyre jane permblidhur si me poshte nga Dr. J. M. Hoffman, i cili vizitoi dy here Hundėzėn:
1- Te shendetshem dhe te shplodhur
2- Klima dhe ajri
3- Toke pjellore
4- Ushtrime fizike ditore duke iu ngjitur dhe zbritur taracave
5- Gjumi I plote dhe qetėsi absolute per tere naten
6- Pirje e madhe uji qe rrjedh nga akullnajat
7- Pirje ēaji me rrėshirė shkembi (qe e quajne shėlli-jete)
8- Mungesė shqetesimesh
9- Ushqim me vitamina dhe minerale (fruta, drithera, zarcavate)
10- Ushqime te pasheqerosura
11- Ushqime pa dhjamera dhe yndyrna
12- Mungese semundjesh
13- Jashteqitje e trashe tre here ne dite
14- Mosngrenia e mishit te derrit dhe te qenit pothuaj vegjetariane
15- Mospirje kafeje
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * **
|
|
|
|
