U lind nė Korēė mė 1872. Mėsimet e vetme qė bėri, qenė ato tė shkollės greke tė vendlindjes. Qė i vogėl ai nisi tė kėndojė edhe shqip. Mė 1885, ende si fėmi, Grameno u detyrua tė marrė udhėn e kurbetit, shkoj nė Rumani, ku kishte shumė tė emigruar korēarė.
Ai mori gjallėrisht pjesė nė Lėvizjen Patriotike tė shqiptarėve tė Bukureshtit dhe, si autodidakt, fitoj njėfarė kulture. Rreth vitit 1900, ai nisi tė botojė vjersha dhe artikuj tė ndryshėm nė shtypin e kohės. Mė 1907, kur mori pjesė nė ēetėn e vogėl tė Ēerēiz Topullit, Grameno shkroi disa prej kėngėve tė tij siē janė: ,,Pėr mėmėdhenė, qė ishte kėnga e kryengritjes, ,,Ardhi dita, ,,Lamtumirė, ,,Vratė pėr liri etj.
Mė 1912, Grameno ishte ndėr ata qė ngritėn flamurin nė Vlorė. Pas kėtij viti ai vazhdoi punėn e palodhur kundėr armiqve tė ndryshėm qė pėrpiqeshin ti bėjnė varrin shtetit shqiptar, veēanėrisht kundėr klerit grek e grekomanėve. Si tregimtar, Grameno ėshtė nga tė parėt qė punoi nė shqipet njėren nga gjinitė e gjata tė prozės, novelėn. Nė njėren nga tė novelat e tij , ,,Varr i pagėzimit, (1909) ai kthehet edhe njė herė nė temėn e luftės kundėr shovenizmit grek dhe grekomanėve. Nė kėtė novelė dhe te ,,E puthura, (1909) autori trajton edhe temėn e pamundėsisė sė martesės nė mes tė njerėzve nga origjina tė ndryshme shoqėrore - tė pasur e tė varfėr.
Grameno shquhet veēanėrisht si publicist. Ai drejtoi dy prej gazetave mė pėrparimtare tė ēerekut tė parė tė shekullit tonė, ,,Lidhja orthodokse (1909-10), ,,Koha (1911-24, me intervale e heshtje). Ka shkruar edhe nė njė shumicė organesh tė tjera. Veēanėrisht dallohen pamfletat e tij tė shkurtėr, me sarkazėmn e tyre therėse kundėr armiqve tė ndryshėm tė ēėshtjes kombėtare, si kleri grek, grekomanėt, feudalėt etj. Njė meritė e posaēme e Gramenos ėshtė jo vetėm se ai ėshtė nga tė parėt qė bėri nė shqipet dramėn, novelėn dhe pamfletėn e tij tė shkurtėr, por se ai rroku si temat aktuale, ashtu edhe ato historike, duke i trajtuar kėto me njė qėllim tė pėrcaktuar e tė fortė aktual. Njė tjetėr meritė ėshtė se nė veprat e Gramenos gjejmė shumė personazhe tė shtresave tė varfėra tė popullit pėr tė cilat ai ka dhembje e dashuri tė thellė. Heroinat e veprave tė Gramenos marrin pjesė aktive nė Lėvizjen Patriotike dhe nė luftėn kundėr kishės greke.
Me gjithė interesin e madh qė veprat e Gramenos paraqesin pėr tematikėn e tyre dhe si prova pėr gjinitė e gjata tė dramės e tė prozės, ato kanė tė meta tė shumta artistike, qoftė nga trajtimi i personazheve, qoftė nga ndėrtimi dhe gjuha. Megjithatė, veprat e tij meritojnė tėrė vėmendjen dhe zėnė njė vend tė dukshėm nė letėrsinė tonė tė Rilindjes. Ato i pėrkasin herė romantizmit pėrparimtar e herė realizmit kritik.
|
|
