 |
 |
Thenie-Proverba |
 |
|
 |
|
Syte me te bukur jane ata te nje femre qe merr nje dhurate. Sa me e rendesishme dhurata, aq me te bukura jane syte.
--- Lobstain
|
|
|
|
Reklama |
|
|
|
Menuja |
|
|
|
Vizitoret e castit? |
|
|
|
Kemi 118 vizitor(e) dhe 0 anetar(e) ne faqe ne kete moment.
Ju jeni vizitor anonim. Mund te rregjistroheni ne cast falas duke klikuar ketu
|
|
|
|
Perkujtimore |
|
|
|
Nje dite si kjo ...
2008
"Afėrdita"
Nė 2 maj 1908 njė grup atdhetarėsh formuan nė Elbasan shoqėrinė "Afėrdita", e cila krojoi edhe grupin e bandės sė qytetit, ndėrsa kish synim tė ngrinte njė palestėr sportive, dhe tė merrej me botimin e librave shkollorė.
Greva e Bukes
Nė 2 maj 1928 gratė e Korēės organizuan grevėn e bukės, qė ishte njė nga grevat e para tė kėtij lloji nė vendin tonė.
Temo Konomi
Nė 2 maj 1937 u vra pranė Barcelonės Temo Konomi, hero i Popullit, luftėtar i brigadave ndėrkombėtare pjesėmarrėse nė Luftėn e Spanjės.
Nikola Guerra
Nė 2 maj 1855 u lind baletmaestri italian Nikola Guerra, i cili luajti njė rol tė rėndėsishėm nė artin koreografik tė vendit tė tij dhe botės. Gjithashtu ishte pedagog nė mjaft teatro tė Evropės, si dhe regjisor qė vuri nė skenė mbi 30 balete, ku dallojmė: "Prometeu", "Karnevalet e Venedikut", "Marshi triumfal", etj.
|
|
|
| |
|
Piktori Ilia Llongoviti, viti 1525
Veprimtaria ndėrtimore dhe artistike nė vendin tonė, shquhet pėr zhvillimin kohor tė saj nė tė gjitha fushat e jetės sė shoqėrisė shqiptare. Kjo veprimtari do tė lidhet me dispozitat psikologjike dhe fizike, vitalitetin qė karakterizon kombin, mbėshtetur nė traditat e lashta tė etnosit shqiptar.
Nė artin e kultivuar dhe tė zyrtarizuar, siē ishte arti religjioz (fetar) pėrfshirė epokėn bizantine dhe post-bizantine nė Shqipėri do tė lulėzojė njė aktivitet i shquar artistik, i njėjtė me vendet ballkanike. Kėtė e tregojnė numri dhe vlerat e veēanta tė monumenteve, mjeshtria ndėrtuese dhe piktorėt qė lindėn dhe u frymėzuan nė vendin e tyre. Me situatėn e sotme studimore, arti i vjetėr lėvrohet nėpėrmjet restaurimit tė monumenteve historiko-kulturore, i cili lejon qė nėpėrmjet proceseve qė bėhen mundėsimin e zbulimit tė gjurmėve tė vjetra dhe vlerave tė mbuluar nga koha. Ky fenomen ėshtė mjaft i ndjeshėm nė veprat e artit pėr arsye tė teknikave delikate dhe mosmirėmbajtjes qė ndodhin pėr shkaqet natyrore dhe ekonomike.
Gjatė gjurmimeve dhe dokumentimeve tė bėra nė monumentet e vendit, ne kemi indentifikuar punėt e piktorit mesjetar Ilia Llongovitit.
Ilia Llongoviti ishte me origjinė nga fshati Llongo i Dropullit tė sipėrm tė rretht tė Gjirokastrės. Ky artist ka pikturuar nė kishat e zonės sė Sarandės, Delvinės dhe Gjirokastrės. Por kemi informacione se aktiviteti i tij ėshtė futur edhe nė vendet fqinje nė Greqi e Maqedoni.
Si objekt i kėtij shkrimi ėshtė Kisha e Shėn Athanasit nė fshatin Pecė tė Delvinės e vitit 1525. Fshati Pecė ndodhet nė zbritje tė rrugės automobilistike tė qafės sė Muzinės nė distancėn 5 km nė veri. Kjo kishė ėshtė ndėrtuar mbi njė bregore me ngjyrė tė kuqėrremtė, rrethuar nga njė pyll me drurė tė shkurtėr mesdhetar qė ja shtojnė bukurinė kėtij peisazhi jugor. Arkitekturė e saj ėshtė ndėrtuar me gurė tė zakonshėm dhe e mbuluar me njė ēati 2 nivelėshe qė ngjan si njė banesė e zakonshme fshati. Por nė brendėsi fasadat e mureve tė kishės janė tė pikturuar me afreska qė shquhen pėr vlerat e tyre artistike (foto 1).
Duhet thėnė qė nė fillim se krijimtaria e kėtij artisti tė pastudiuar ka rėndėsi pėr historinė e artit mesjetar shqiptar. Rrethanat e vėshtira historike tė vendit pas pushtimit tė Kostandinopolit (1453) do tė krijonin nė provincat e pushtuara premisa tė reja nė fushėn e ideve dhe tė rrugės qė do tė merrte arti. Artisti do tė mbyllej nė botėn e tij, larg qendrave kulturore dhe do tė zhvillonte aktivitetin krijues nė kishat e vogla fshatareske, ashtu si Onufri nga (Neokastra) Elbasani qė do tė pikturojė kishat e Malėsisė sė Shpatit nė shekullin e XVI. Megjithėse kėta dy artistė i pėrkasin njė shekulli dhe tė dy shqiptar, Ilia Llongoviti ėshtė mė i hershėm se Onufri dhe qė punon nė njė zonė tjetėr gjeografike. Nė njė aspekt, gjuha artistike e piktorėve ėshtė e njėjtė, aspirimi i tyre pėr njė art dhe pėrshtatja nė rrethanat e reja ekonomike dhe kulturore tė vendit nė kėtė periudhė. Individualiteti krijues i piktorit Ilia Llongoviti shfaqet nė origjinalitetin e stilit. Nė pikturat murale tė kishės sė Pecės, duke dekoruar ato, redukton skenat biblike dhe kompozon nė sipėrfaqet e mureve kompozimet mė kryesore tė cilat i japin efektin psikologjik. Mė pėrparėsi marrin figurat e shenjtorėve nė madhėsi gati natyrale, duke u trajtuar nė njė frymė mė njerėzore dhe ekspresiviteti, i cili shprehet nė lėvizjet dhe mimikėn e fytyrave. Dy kompozimet e mėdha "Shpėrfytyrimi" dhe "Ngritja e Krishtit nė qiell" janė vendosur pėrballė dy fasadave, nė atė perėndimore dhe lindore qė mbajnė peshėn kryesore tė pikturės tė ngarkuara nga atmosfera dramatike e pėrmbajtjes. Tek "Shpėrfytyrimi", idea e kompozimit jepet nėpėrmjet shfaqjes sė Krishtit nė majėn e malit rrethuar nga aurola dhe tė tre profetėve tė kėrrusur nga drita qė i ka verbuar (fig.2), kurse tek kompozimi "Ngritja e Krishtit nė qiell" nė personazhet e shumta tė tij, figurat janė plot lėvizje, shprehje tė theksuara patetike qė vėshtrojnė ngritjen e Krishtit nė qiell. Apostullit Petri, njė ėngjėll i tregon me gisht nga qielli pėr ndodhinė, ky pėrbėn grupimin mė interesant tė kėtij kompozimi.
Nė pikturimin e shenjtorėve: Shėn Minait, Shėn Dhimitrit dhe Shėn Gjergjit, personazhet janė paraqitur si kalorės luftėtarė. Figurimi i dy shenjtorėve Teodor Tironit dhe Teodor Stratillatit ėshtė i veēantė nė ikografinė shqiptare. Tė dy figurat janė paraqitur tė bashkuar me njėri-tjetrin dhe si kalorės, eksresiviteti i theksuar vihet re nė shprehjet e fytyrave dhe lėvizjeve gjallėruese. Palat e shumta tė pelerinave valėviten nga vrulli i kalorėsve.
Skena Lindja e Krishtit ėshtė pikturuar me njė frymėzim mjaft popullor qė karakterizohet nga thjeshtėsia e vendosjes sė personazheve nė njė ambient natyror.
Piktori, duke ditur mirė historinė e vendit pėr herė tė parė do tė pikturojė "Shėn Terinin". Terini ishte banor nga qyteti antik i Butrintit. Nė fushatėn kundėr krishtėrimit qė bėri Perandori Deociklian nė shek.III do tė martirizojė edhe kėtė personazh historik nė teatrin antik tė Butrintit, por bishat qė duhet ta shqyenin Terinin i lėpinin trupin dhe u larguan, ashtu siē ndodhi me profet Danielin. Pas kėsaj sprove, Terini u shenjtėrua dhe qė ėshtė zyrtarizuar nga feja si njė nga shenjtorėt e parė epiriotas tė krishtėrimit nė Shqipėri. Nė moshė tė re dhe fytyrė tė bukur, veshur me rroba princėrore dhe qė mban nė kokė kurorėn ėshtė pikturuar nė afreskun e altarit tė kishės nga ky piktor (foto 4).
Megjithėse afreskat e kėsaj kishe janė tė dėmtuara nga koha dhe ndodhen nė degradim e sipėr, njė projekt i hartuar (S. Mihalēka, Z. Marika, viti 2003) dhe i planifikuar nga Instituti i Monumenteve tė Kulturės nėn pėrkujdesjen e dr.Gazmend Muka qė do tė realizojė konservimin dhe restaurimin e kėtij monumenti tė shek. XVI qė ka rėndėsi pėr historinė e artit mesjetar nė vendin tonė
Kand. Dr.Skėnder Mihalēka
|
|
|
|
