 |
 |
Thenie-Proverba |
 |
|
 |
|
Cdo hap drejt kultures, eshte hap drejt lirise.
--- Populli
|
|
|
|
Reklama |
|
|
|
Menuja |
|
|
|
Vizitoret e castit? |
|
|
|
Kemi 107 vizitor(e) dhe 0 anetar(e) ne faqe ne kete moment.
Ju jeni vizitor anonim. Mund te rregjistroheni ne cast falas duke klikuar ketu
|
|
|
|
Perkujtimore |
|
|
|
Nje dite si kjo ...
2008
Uilliam Shekspir
23 Prill 1564, lindi dramaturgu i madh anglez i tė gjitha kohėrave, Uilliam Shekspir, i cili pati nje krijimtari mjaft te pasur .
Miguel de Servantes
23 Prill 1616, vdiq nė Madrid, romancieri dhe dramaturgu i famshem spanjoll, Miguel de Servantes. Ai fitoi famė botėrore me romanin "Don Kishoti i Manēės".
Maks Planti
23 Prill 1858, lindi shkencėtari i famshėm i fizikės teorike, Maks Planti. Ai zbuloi teorinė e kuanteve, pėr tė cilėn fitoi ēmimin Nobel nė vitin 1918.
E drejta e autorit
23 Prill 1997, UNESKO-ja shpalli 23 prillin, si ditėn vjetore tė librit dhe tė drejtės sė autorit, nė kujtim tė gjigandėve tė letrave tė shekullit tė XVI, dramaturgut Uilliam Shekspir dhe autorit tė "Don Kishotit", Miguel Servantes .
Dėnimi e 143 shqiptarėve nga Gjakova
23 Prill 2001, Gjykata e Lartė e Serbisė anuloi vendimin pėr dėnimin e 143 shqiptarėve nga Gjakova, tė dėnuar pėr terrorizėm, dhe materialet ia ktheu shkallės sė parė pėr rigjykim.
|
|
|
| |
|
Ajo qe e vecon politiken e jashtme amerikane, nga politika e jashtme e cdo shteti tjeter ne bote jane: prestligji i superfuqise se vetme ne bote dhe dinamizmi i interesave te saj kombetare. Asnje popull tjeter ne bote nuk gezon pushtetin ideologjik, politik, ushtarak, monetar qe gezon SHBA. Nese shtetet e tjera politiken e tyre te jashtme e ngrehin mbi interesat e momentit, SHBA ndermerr politika te jashtme afatgjate qe shtrihen ne vite e dekada dhe mbulojne te gjitha zonat e rruzullit tokesor. Nuk mund te gjykosh sic duhet politikat e jashtme amerikane, per aq kohe sa nuk njeh ne detaj dhe imtesi principet mbi te cilat ngrihet politika e jashtme amerikane: Pushtet - Paqe - Prosperitet - Princip.
1. Pushteti
Cdo shtet, cdo parti e cdo individ e kerkon pushtetin por te paket jane ata qe kane fatin te jene te pushtetshem. Jane shume faktore qe ndikojne ne pushtetin e nje shteti ne rang nderkombetar por ata me kryesoret jane: a) Ideologjia b) Forca ushtarake b) Sistemi financiar. SHBA eshte lider ne bote si nga ideologjia: "eksporti me i madh i SHBA jane parimet dhe vlerat e saj demokratike"; "Te gjitha shtetet europiane te marra se bashku, shpenzojne gati 1/5 e asaj qe US shpenzon ne vit per ushtrine e saj"; "Dollari amerikan eshte celesi i vetem qe hap cdo porte kudo ne bote."
2. Paqja
Edhe atehere kur SHBA nuk ishte superfuqi, amerikanet nuk e kane fshehur asnjehere deshiren per te vendosur hegjemonine e tyre si ne kontinentin amerikan, edhe me gjere. Kete amerikanet nuk e shikojne si "hegjemoni" por si shtrirje te sigurise nderkombetare ne cdo cep te botes. Te gjithe trupat amerikane te dislokuara ne te gjitha pikat me strategjike ne bote, kane per qellim pikerisht vendosjen e sigurise/rregullit boteror. Kjo siguri sjell paqen me kalimin e kohes, pavaresisht se paqja asnjehere nuk eshte e qendrueshme. Kjo eshte edhe arsyeja perse amerikanet kane luftuar te gjitha luftrat qe kane sfiduar njerezimin ne 100 vjetet e fundit, pavaresisht se asnjera prej tyre nuk eshte bere ne truallin amerikan. Jane te paket ato shtete qe jane te gatshme te luftojne luftra qe nuk u perkasin, por qe nga ana tjeter kane nje rendesi historike per fatin e mbare njerezimit. Shembulli me i mire eshte lufta e I-II boterore, ku pjesmarrja e forcave amerikane ishte decizive per perfundimin e luftes ne favor te forcave aleate. Mendoni per nje cast sikur amerikanet te kishin zgjedhur neutralitetin cfare drejtimi do te kish marre bota?! Asnjehere amerikanet nuk u tremben pergjegjesive te tyre historike karshi mbare njerezimit. Kjo eshte karakteristike e ketij kombi te madh ku forca e tij buron pikerisht nga uniteti i nje populli divers.
3. Prosperiteti
Filozofia e jetes amerikane eshte me pak fjale: "Te gjithe amerikanet duhet te kene shansin te jetojne te lire, te punojne dhe ndertojne jeten e tyre ashtu sic u pelqen ne paqe dhe prosperitet." Sistemi financiar amerikan eshte sistemi me i pastert kapitalist ne bote qe ka zene rrenje jo vetem ne shoqerine amerikane, por edhe ne shtetet aleate sic jane vendet e Europes Perendimore. Perfitimi ekonomik dhe avancimi i interesave ekonomike te nje shteti, jane produkti final i te gjitha perpjekjeve ne arenen nderkombetare. Amerikanet investojne miliona $ per te ruajtur sigurine nderkombetare pasi pa siguri nuk behet biznes. Perpara se te shohesh prosperitetin, duhet te njohesh sigurine, stabilitetin, paqen. Kapitali financiar amerikan mbisundon sot tregjet monetare dhe eshte forca shtytese e mbare ekonomise boterore. Krahas institucioneve te sigurise sic jane OKB dhe NATO, amerikanet kane ndertuar paralelisht dhe institucionet financiare sic jane bursat, Grupi i tete vendeve me te industrializuara ne bote (G8 = G7 + Rusia), Fondi Monetar Nderkombetar(FMN), Organizata e Tregtise Boterore (OTB), dhe organizata ne rangje rajonale. Eshte nje infrastrukture e tere qe i ka shtrire kembet ne cdo cep te botes.
Historia gjithashtu na meson se amerikanet asnjehere nuk i jane trembur investimeve afat-gjate sic ishte rasti i planit Marshall pas L II Boterore, ku kredia dhe ndihma e gjithanshme amerikane rindertoi mbare vendet aleate europiano-perendimore te shkaterruara nga lufta. Por amerikanet nuk u ndalen vetem tek ndihma per aleatet, ata ndihmuan edhe vendet agresore si Gjermani, Itali dhe Japoni, qe sot jane partneret kryesore ekonomike te SHBA dhe lider per 7 vendet me te industrializuara ne bote. Pak a shume, amerikanet kane krijuar nje trend ne politikat e tyre: Ata rindertojne ate qe vete e sulmojne! Shembujt per kete i gjeni edhe ne politikat e dites se sotme te ndjekura nga SHBA. Interesat ekonomike amerikane jane ne krye te listes se interesave te tyre kombetare.
4. Principet
Ideologjia amerikane eshte ndertuar mbi themelet e forta te nje demokracie te perfaqesuar. Ne fakt, SHBA eshte shembulli me i mire ne bote i nje shoqerie te lire ku vete shteti garanton lirite dhe te drejtat e shtetasve te vet. Ndryshe nga sistemet e tjera qe ka pare njerezimi, amerikanet nuk e propogandojne ideologjine e tyre demokratike ne menyre te verber, perkundrazi, e reflektojne suksesin dhe madheshtine e sistemit te tyre, duke i treguar botes arritjet e saj ne te gjitha fushat; suksesi ne unitetin e nje federate 50 shtetesh fale nje kushtetute universale, suksesi ne ngritjen e nje kombi fale nje populli divers emigrantesh, te mbledhur nga cdo cep i botes, qe i bashkojne vetem besimi tek liria e individit; suksesin ne ngritjen e ushtrise me profesionale dhe me te fuqishme ne bote qe bazat i ka tek nje ndjenje e fuqishme patriotizmi; etj.
Ne kuadrin e principeve demokratike, ku hyjne te gjitha lirite dhe vlerat ne te cilat Amerika eshte ngritur si komb, amerikanet si vizion te tyre kane krijimin e nje bote demokratike ku vlerat dhe lirite e amerikaneve i ndan cdo popull e cdo individ ne kete bote. Kjo eshte arsyeja qe ne politiken e jashtme amerikanet u ofrojne asistence te gjithe atyre vendeve qe zgjedhin te ndermarin reforma per demokratizimin e shoqerive te tyre. Ne doktrinen amerikane, kur vjen fjala tek demokracia, egziston konsensusi se: "Avancimi i lirive dhe vlerave tona demokratike, garanton paqen ne bote. Demokracite nuk shkojne ne lufte kunder njera-tjetres per te zgjidhur mosmareveshjet e tyre."
|
|
|
|
