 |
 |
Thenie-Proverba |
 |
|
 |
|
Fukarallek - maskarallek.
--- Populli
|
|
|
|
Reklama |
|
|
|
Menuja |
|
|
|
Vizitoret e castit? |
|
|
|
Kemi 97 vizitor(e) dhe 0 anetar(e) ne faqe ne kete moment.
Ju jeni vizitor anonim. Mund te rregjistroheni ne cast falas duke klikuar ketu
|
|
|
|
Perkujtimore |
|
|
| |
|
Historia e dhimbėshme e Valentin Pėrvizit nga Skuraj i Kurbinit, i cili u diplomua nė Akademinė Ushtarake tė Modenas nė Itali. Si vuajti pėr 47-vjet nė burgje e internime
Pėrvizi, oficeri qė u bashkua me gruan italiane pas 47-vjetėsh
Dashnor Kaloēi
Mė 22 shkurt tė vitit 1991, ditėn kur nė Tiranė po rrėzohej monumentii diktatorit komunist tė Shqipėrisė Enver Hoxhės, vėllai im Valentin Pėrvizi i cili kishte kaluar plot 47-vjet nė burgje e internime, kishte shkuar qė herėt nė mėngjez nė aeroportin e Rinasit ku me njė nga avionėt e pakėt tė linjave ajrore qė kishte asokohe do tė udhėtonte pėr nė Itali pėr t'u bashkuar mė bashkėshorten e tij italiane me tė cilėn nuk ishte parė mė qė nga viti 1945 kur atė e kishin arrestuar nė qytetin e Shkodrės.
Qė nga momenti qė ai mbėrriti nė aeroportin e Rinasit e deri nė ēastin kur avioni u shkėput nga toka pėr tė fluturuar nė drejtim tė qiellit tė kaltėr, Valentinin e kishte pushtuar njė ndjenjė frike dhe ankthi se mos anullohej ai fluturim nga trazirat e turbullirat qė kishin plasur atė ditė nė Tiranė dhe nė disa qytete tė tjera tė Shqipėrisė. Kur zbriti nė aeroportin e Bolonjas, ai priti deri sa u larguan tė gjithė pasagjerėt dhe kur i kishte humbur tė gjitha shpresat se aty nuk kishte dalė njeri pėr ta pritur, njė grua e moshur iu afrua dhe e pyeti: "Mos vallė je ti Valentini?" Njeriu qė flet dhe dėshmon pėr herė tė parė pėr "Gazetėn", ėshtė 74-vjeēari Lek Pėrvizi me origjinė nga fshati Skuraj i krahinės sė Kurbinit dhe me banim nė Bruksel tė Belgjikės i cili rrėfen gjithė historinė e dhimbėshme tė vėllait tė tij Valentinit, tė diplomuar nė Akademinė Ushtarake tė Modenas nė vitin 1941, ku ai dhe ishte martuar me njė vajzė italianė tė cilėn e mori me vete nė Shqipėri.
Kush ishte Valentin Pėrvizi
Valentin Pėrvizi u lind nė vitin 1920 nė fshatin Skuraj tė krahinės sė Kurbinit, prej nga ėshtė dhe origjina e familjes sė tij njė nga mė tė njohurat e asaj treve. Valentini ishte fėmija i parė i Prenk Pėrvizit i cili ishte diplomuar nė njė nga shkollat ushtarake tė Vjenės nė Austri dhe nė atė kohė ai shėrbente si oficer me gradėn e kapitenit nė Batalionin Special tė komanduar nga major Prenk Jaku. Familja Pėrvizi ku u lind Valentini, asokohe ishte njė nga familjet e parisė sė Kurbinit dhe i pari i tyre Gjin Pjetėr Pėrvizi, ishte udhėheqės ushtarak e politik i gjithė asaj krahine. Ai kishte udhėhequr forcat vullnetare kurbinase nė disa beteja kundra taborreve turke qė ishin tė instaluara nė Krastė tė Krujės, gjatė operacioneve ndėshkuese qė ata kishnin marrė nė zonėn e Milotit dhe tė Skurajt. Po kėshtu nė 28 nėnorin e vitit 1912, me porosinė e Dom Nikoll Kaēorrit, Gjin Pjetėr Pėrvizi kishte ngritur flamurin shqiptar nė qėndrėn e krahinės sė Kurbinit nė Milot. I rritur dhe i edukuar nė atė ambient familjar nėn kujdesin e posaēėm tė xhaxhait tė tij Gjin Pjetri, babai i Valentinit, Prenka, kishte dėshirė dhe synonte qė edhe djali i tij tė shkollohej nė njė nga akademitė ushtarake tė Italisė, nė mėnyrė qė tė ruante traditėn familjare tė asaj shtėpie. Lidhur me kėtė, vėllai i Valentinit, 74-vjeēari Lekė Pėrvizi dėshmon: "Duke qenė se familja jonė ishte nė njė gjėndje shumė tė mirė ekonomike, aty nga viti 1926 babai ynė Prenka vendosi qė ta dėrgonte Valentinin pėr tė studjuar nė Itali. Kėshtu qė nga viti 1926 e deri nė vitin 1941, vėllai ynė i madh Valentini u shkollua nė shkollat dhe akademitė ushtarake tė Italisė. Filloren dhe gjimnazin ai i mbaroi nė kolegjin Don Bosko tė Lanzo Torineses (Torino) ku doli me rezultate shumė tė mira. Nė vitin 1930 kur Valentini vazhdonte mėsimet nė klasėn e katėrt tė atij kolegji, nė qytetin e Torinos shkoi dhe baba Prenka, pasi mbreti Zog e kishte caktuar pėr tė vazhduar studimet e pėr t'u specializuar pranė Akademisė Ushtarake tė atij qyteti. Kėshtu pėr katėr vjet me rradhė nga 1930-ta e deri nė vitin 1934, vėllai Valentini ishte nėn kujdesin e plotė tė babės, i cili e kontrollonte herė pas here nė kolegjin ku ai studjonte", kujton Lekė Pėrvizi lidhur me shkollimin e vėllait tė tij Valentinit nė Itali.
Nė Akadeninė Ushtarake tė Modenas
Nė vitin 1936 pasi Valentin Pėrvizi mbaroi me nota shumė tė mira kolegjin Don Bosko nė qytetin e Torinos, nėn kujdesin e babait tė tij Kolonel Prenk Pėrvizit qė ishte njė nga oficerėt mė tė pėrgatitur e mė tė njohur tė Monarkisė sė Zogut, u dėrgua pėr tė vazhduar studimet nė njė nga shkollat ushtarake tė Romės ku asokohe mėsonin shumė prej pinjollėve tė familjeve aristokrate italiane. Lidhur me periudhėn e studimeve tė Valentinit pranė kėsaj shkolle ushtarake, vėllai i tij Leka dėshmon: "Nė kėtė shkollė tepėr tė njohur dhe me famė tė kryeqytetit italian, bashkė me Valentinin asokohe studjonin dhe disa studentė tė tjerė shqiptarė. Ndėr ata studentė, shokėt dhe miqtė mė tė ngushtė tė tij ishin: Asim Zeneli, (Hero i Popullit) Lekė Vojvoda, (i burgosur politik) Avdyl Kėllezi, (ish- zv / kryeministėr) Avdi Mati (Gjeneral, Komandant i Flotės) Ndue Lala, (antikomunsit i arratisur) Ali Ohri, (i burgosur politik). Siē mė ka pas treguar vetė Valentini, nė prillin e vitit 1939 bashkė me kėta shokė kishin vendosur qė tė kryenin disa atentate nė Itali, kundra personaliteteve tė larta shqiptare qė kishin dėrguar telegrame mirseardhje Italisė fashiste dhe qė kishin dorzuar kurorėn e Skėnderbeut nė Romė. Pėr kėto atentate qė ata nuk mundėn t'i realizonin dot, kishin hedhur short se kush do tė merrej me realizimin dhe kryerjen e tyre. Pėrveē kėtij plani, ai grup studentėsh ushtarakė shqiptarė ku bėnte pjesė dhe Valentini nė ditėt e para tė prillit tė vitit 1939 kur Italia kishte pushtuar Shqipėrinė, vendosėn dhe bojkotuan betimin ushtarak pėrpara flamurit italian. Kur po kryhej ceremonia e betimit nė tė cilėn asistonin autoritete tė larta ushtarake fashiste, ushtarakėt shqiptarė ulėn kokat dhe nuk e pėrsėritėn formulėn e betimit. Nisur nga kjo ushtaraku i lartė italian qė po e lėxonte atė, iu drejtua kapitenit Luigj Mikeli (nga Shkodra) duke i thėnė: "Zoti Mikeli, pėrktheje formulėn e betimit, se si duket bashkėatdhetarėt e tu shqiptarė nuk e kuptojnė". Pas kėtyre fjalėve Luigji iu pėrgjigj: "Nė qoftė se ata nuk e kuptojnė dot italishten, unė nuk e njoh fare", kujton Lekė Pėrvizi lidhur me periudhėn e studimeve tė vėllait tė tij Valentinit nė shkollėn ushtarake tė Romės, ku ai kishte shokė tė ngushtė disa studentė tė cilėt mė pas u bėnė personalitetet mė tė njohura tė jetės politike nė Shqipėrinė komuniste.
Arrestohet nga gjermanėt
Pas mbarimit tė shkollės ushtarake tė Romės me rezuultate shumė tė larta, nė shtatorin e vitit 1939 Valentin Pėrvizi u dėrgua pėr tė ndjekur studimet nė Akademinė Ushtarake tė Modenas, e cila asokohe ishte njė ndėr mė tė famshmet e Italisė. Nė atė akademi Valentini studjoi pėr dy vjet me rradhė nė kursin e Kavalerisė dhe nė vitin 1941 ai u diplomua me rezultate tė larta, duke marrė dhe gradėn e nėntogerit. Lidhur me studimet e tija nė atė qytet dhe fillimet e karrierės ushtarake, i vėllai i tij Leka, dėshmon: "Pas pėrfundimit dhe marrjes sė diplomės nė Akademinė Ushtarake tė Modenas, Valentini u emėrua si oficer nė njė vėnd tė izoluar malor nė Merano. Mė pas ai kaloi nė njė kurs njėvjeēar pėr mjete tė blinduara dhe u inkuadrua si komandant i njė njėsie nė njė regjiment tankist ku mori dhe gradėn e togerit. Ky regjiment ishte pėrgatitur dhe stėrvitur pėr tė shkuar nė vijėn e frontit tė luftės nė Afrikėn Veriore, nė Libi. Por pas precipitimit tė ngjarjeve ndryshe nga sa ishte parashikuar nga Shtabi Italian e Luftės, ai regjiment tankist ku bėnte pjesė dhe Valentini, u caktua qė tė merrte nėn mbrojtje njė rajon tė kryeqytetit, Romė. Nė fillimin e shtatorit tė vitit 1943 me kapitullimin e Italisė fashiste, ndėrsa ushtria italiane mori urdhėr qė t'u kundėrvihej forcave gjermane qė ndodheshin nė Tivoli afėr Romės, njėsia tankiste ku bėnte pjesė Valentini ndodhej nė zonėn e Montorsit ku zhvilloi luftime tė ashpėra kundra gjermanėve. Nė ato luftime Valentini u dallua pėr pėrgatitjen e lartė ushtarake dhe pėr guximin e treguar u lavdėrua nga komanda eprore aty nė fushėn e betejės. Por pas kapitullimit tė dytė tė gjeneral Badolios, ushtria italiane u dorzua tek gjermanėt tė cilėt pasi i liruan tė gjithė ushtarėt, mbajtėn vetėm oficerėt qė i mbyllėn nė njė kamp tė improvizuar tė rrethuar me tela me gjemba dhe me roje tė shumta. Qėllimi i gjermanėve ishte qė oficerėt italianė t'i dėrgonin nė kampin e internimit nė Dakau tė Gjermanisė, nė rast se ata nuk firmosnin pėr tė shėrbyer nė ushtrinė e komanduar nga Musolini. Gjatė kėsaj kohe qė ushtarėt italianė mbaheshin nė atė kamp, Valentini sė bashku me dy oficerė italianė u arratis qė andej dhe pėr disa ditė qėndroi i fshehur nė shtėpitė e tyre nė Romė. Mė pas Valentini u largua nga Roma dhe shkoi e u fsheh nė shtėpinė e bashkėshortes sė tij italiane, Maria Gorizio, me tė cilėn ishte martuar aty nga vera e vitit 1942. Edhe nė qytetin e Bolonjas ai ishte nė rrezik qė tė arrestohej e tė dėnohej si dezertor dhe pėr disa kohė qėndroi i fshehur nė atė shtėpi ku i shpėtoi pėr mrekulli vdekjes pas shėmbjes sė asaj banese nga bombardimet e avioneve", kujton Leka aventurėn ushtarake tė vėllait tė tij Valentinit nė Itali.
Kthimi nė Shqipėri dhe arrestimi
Nė shtėpinė e bashkėshortes sė tij nė Bolonja, Valentin Pėrvizi qėndroi deri nė shtatorin e vitit 1944 dhe nė atė kohė ai ndėrrmori njė udhėtim tė gjatė pėr tu kthyer nė atdheun e tij nė Shqipėri. Lidhur me ketė, Leka dėshmon: "Njė nga personat qė e nxitėn Valentinin pėr t'u kthyer nė Shqipėri nė atė kohė tė papėrshtatėshme pėr familjen tonė, kur komunistė ishin nė prag tė marrjes sė pushtetit, ishte njė shoku i tij i shkollės i quajtur Nuri. Pas insistimit tė tij, ata tė dy pėrgatitėn dokumente fallso pėr vete dhe gratė e tyre dhe pas njė udhėtimi tė gjatė duke pėrshkuar Vjenėn, Budapestin, Beogradin, Prizrenin, ata tė katėrt mbėrritėn nė Shkodėr. Nė atė kohė qė Valentini mbėrriti nė Shkodėr, ai u strehua tek familja e shokut tė tij Lekė Vojvodės i cili mbante funksionin e rrethkomandantit tė Malėsisė me gradėn e kapitenit. Ndėrsa Valentini qėndronte i fshehur aty me bashkėshorten e tij italiane, familja jonė ishte e shpėrndarė, pasi kullėn tonė nė fshatin Laē tė Kurbinit e kishin bombarduar gjermanėt dhe e kishin djegur partizanėt. Nė atė kohė babai Prenka qė kishte qenė nė funksionin e Ministrit tė Mbrojtjes, ishte nė malėsinė e Lezhės me misionet britanike, kurse ne dy djemtė e tjerė me nanėn dhe me gjyshen ishim tė fshehur nė malet e Skurajt. Nė dhjetorin e vitit 1944, me ndihmėn e Prof. Kol Prelės, Valentini me tė shoqen e tij zbritėn nė qytetin e Shkodrės ku ai dhe u arrestua gjatė njė kontrolli qė bėnė forcat partizane tė ndjekjes nė shtėpinė ku ai u strehua. Arsyeja e vetme e arrestimit tė Valentinit, ishte fakti se ai ishte i biri i Gjeneral-Prenk Pėrvizit, tė cilin komunistėt e kishin shpallur armik dhe e kėrkonin me qiri gjithė ditėn. Pas arrestimit tė tij, e shoqja italiane shkoi pėr tė protestuar tek komandanti partizan i operacionit, Gjeneral Mehmet Shehu, i cili i tha: "Nė vėnd qė tė na falenderosh se nuk e kemi pushkatuar, ti kėrkon lirimin e tij", Pasi Valentini qėndroi dy vjet nė hetuesi pa u gjykuar, duke mos pasur asnjė lloj fakti pėr ta dėnuar, atė e dėnuan me internim dhe e sollėn nė Berat ku kishin dėrguar njė pjesė tė familjes sonė", kujton Lek Pėrvizi lidhur me arrestimin e vėllait tė tij Valentinit pas kthimit nga Italia nė Shqipėri.
Me gruan italiane pas 47 vjetėsh
Pas burgosjes sė Valentinit, e shoqja e tij italiane, Maria Gorizia, u riatdhesua nė Itali sė bashku me shumė italianė qė asokohe u lejuan tė ktheheshin nė atdheun e tyre. Maria nuk kishte asnjė dėshirė qė tė ikte nė Itali pa Valentinin, por ajo u detyrua qė ta ndėrrmerte atė hap, pasi asokohe e gjithė familja Pėrvizi ishte nė burgje dhe internime. Ndėrkohė qė Valentini bashkė me ne pjestarėt e tjerė tė familjes vuajti pėr plot 47-vjet nė kampet e internimit tė Beratit, Kuēovės, Porto-Paleroms, Tepelenės, Ēorovodės, Fabrikės sė Tullave Tiranė, Shtyllas tė Fierit, Kuē i Vlorės, Plug e Gradishtė tė Lushnjes, e shoqja e tij italiane i drejtonte vazhdimisht kerkesa Ministrisė sė Jashtme Italiane qė tė ndėrhynin pranė qeverisė shqiptare pėr tė bėrė tė mundur bashkimin me bashkėshortin e saj. Mirpo kėto kerkesa binin nė veshin e shurdhėr tė palės shqiptare dhe aty nga tetori i vitit 1967 ambasadori italian nė Shqipėri Norberto Lehman, nė njė pėrgjigjie qė i bėnte Ministrisė sė tij tė Jashtme ndėr tė tjera i shkruante: "Me vazhdimin e regjimit komunist nė Shqipėri, nuk mendohet se Valentin Pėrvizi i cilėsuar "Armik i Popullit", tė fitojė lirinė". Por ėndėrra e bashkėshortes italiane tė Valentinit, u bė realitet vetėm nė shkurtin e vitit 1991, kur nė Shqipėri po pėrmbysej regjimi komunist. Atė ditė qė nė Tiranė po rrėzohej monumenti i diktatorit Enver Hoxha, Valentini mundi qė tė largohej nga Shqipėria pasi mė parė kishte siguruar dhe vizėn nga ambasada italiane. Po atė ditė ai mbėrriti nė aeroportin e Bolonjės ku e priste bashkėshortja e tij Maria, me tė cilėn takohej pas 47 vjet ndarje", e pėrfundon rrėfimin e tij Lekė Pėrvizi lidhur me historinė e dhimbėshme tė vėllait tė tij Valentinit, qė kaloi njė jetė nė burgjet e internimet e regjimit komunist tė Enver Hoxhės dhe u bashkua me bashkėshorten e tij italiane tė cilėn nuk e kishte parė qė nga viti 1945 kur atė e arrestuan si armik tė popullit. Ata tė dy jetuan bashkė vetėm nėntė vjet, pasi mė 13 maj tė vitit 1999 Valentini ndėrroi jetė nė spitalin Malpighi tė Bolonjės ku dhe u varros me nderime nga miqtė e tė afėrmit e tij tė mėrgatės antikomuniste qė i dhanė lamtumirėn e tyre, njeriut qė konsiderohej si simboli i qėndresės ndaj diktaturės enveriste.
|
|
|
|
