 |
 |
Thenie-Proverba |
 |
|
 |
|
Ai qė kėrcėnohet, rralėherė hakmirret --- Populli
|
|
|
|
Reklama |
|
|
|
Menuja |
|
|
|
Vizitoret e castit? |
|
|
|
Kemi 115 vizitor(e) dhe 0 anetar(e) ne faqe ne kete moment.
Ju jeni vizitor anonim. Mund te rregjistroheni ne cast falas duke klikuar ketu
|
|
|
|
Perkujtimore |
|
|
|
Nje dite si kjo ...
2008
Arma e Aviacionit Luftarak
Nė 24 prill 1951 u themelua nė Tiranė Arma e Aviacionit Luftarak. Nė fushėn e aeroplanėve u kryen edhe flutrimet e para demonstrative me aeroplanė luftarakė. Pas 10 vjtėsh u themelua Aviacioni Gjuajtės Ushatark Shqiptar.
Gazeta "The Bozton News Letter"
Nė 24 prill 1704 doli numri i parė i njėrės nga gazetat mė tė hershme amerikane, "The Bozton News Letter", ku shkruan edhe mjaft emigrantė shqiptarė nė Amerikė.
Daniel Defo
Nė 24 prill 1731 u nda nga jeta shkrimtari dhe gazetari i njohur anglez Daniel Defo, i cili u bė i njohur nė botė me romanin e tij tė famshėm "Aventurat e Robinson Kruzosė".
Ēlirimi i kampit nazist tė pėrqendrimit nė Dakau
Nė 24 prill 1945 forcat amerikane qė u angazhuan nė Luftėn e Dytė Botėrore ēliruan kampin nazist tė pėrqendrimit nė Dakau.
|
|
|
| |
|
Kinematografia shqiptare e formoi truallin pėr zgjidhjen e problemeve dhe ngjizjen e nismave mbarėkombėtare menjėherė pas rėnies sė njė muri artificial nė 91-shin qė ishte krijuar nė shkėmbim tė dy kulturave dhe nė raportet e marrėdhėnieve me kėto kultura.
Nga Dhurata Hamzai
Ndarja, mur artificial
Kinematografia shqiptare e formoi truallin pėr zgjidhjen e problemeve dhe ngjizjen e nismave mbarėkombėtare menjėherė pas rėnies sė njė muri artificial nė 91-shin qė ishte krijuar nė shkėmbim tė dy kulturave dhe nė raportet e marrėdhėnieve me kėto kultura. Quhet mur artificial jo vetėm pėr hir tė mbijetesės sfiduese tė bashkėpunimit, por edhe se shtypja ishte aq e ngjashme sa tė dyja kulturat morėn tė njėjtėn shpagė. Nė kohėn e diktaturave kultura ndėrmjet vėllezėrve tė njė gjaku filloi tė importohej me vėshtirėsi dhe pa mundur tė shpėrndahej e publikohej. Sidoqoftė falė punės sė madhe tė krijuesve ajo mbijetoi. Era e bashkėpunimit u hap menjėherė, pas rėnies sė diktaturės me bashkėpunime tė ndėrsjellta ndėrmjet dy njėsive kulturore kombėtare. Me spontanitetin e natyrshėm tė fillimit dhe me ndihmėn e shtetit tė ri demokratik ajo hyri natyrshėm nė rrjedhėn e komunikimit.
Shumica e tė rinjve shqiptarė nuk dinė tituj filmash kosovarė
Vite mė vonė kur kohėt ndryshuan, kur u instalua pushteti aktual, pavarėsisht se lidhjet ndėrmjet njėsive tė natyrshme kulturore nuk mund tė shkėputeshin dot, nė botėn e medias qė ka mbetur i vetmi objekt argėtimi, informacioni dhe kulturimi pėr publikun e gjerė shqiptar nuk bėhet fjalė pėr njė njėsi tė tillė kulturore. Pse ndodh kjo? Pse janė shkėputur kėto marrėdhėnie. Kush e krijon kėtė hendek? Rallė bėhet fjalė pėr njėsinė tjetėr kulturore. Njėsi qė ekziston nė bashkėpunim tė plotė me kineastėt shqiptarė por nuk i njihet fryti. Shumica e tė rinjve shqiptarė nuk dinė asnjė titull tė filmave kosovarė. Po tė pyesėsh, ngrenė supet tė habitur, u duket e papritur pyetja, dhe nuk kanė as idenė mė tė vogėl as pėr aktorėt kosovarė dhe as pėr kineastė tė shquar. Kjo dukuri ėshtė evidente nė tė gjithė rininė shqiptare. I vetmi informacion qė kanė marrė ėshtė ai pėr aktorin e madh Bekim Fehmiu.
Bota kulturore e shqiptarėve pėrmbushet nga media
Bota kulturore e shqiptarėve sot pėrmbushet nė raportet mė tė shumta nga media. Pamundėsia qė kinematė tė bėhen tė frekuentuara nga njė masė e gjerė, ca pėr mungesėn e tyre nė rrethe e ca mė shumė pėr mbytjen e shtresave tė popullsisė nga hallet, pėr mė tepėr se amplituda e zhvillimeve ekonomike e sociale zbriti vitet e fundit nė nivelin e 1988 e bėjnė median shqiptare institucionin e njė rėndėsie tė veēantė. Shqiptarėt numėrojnė monedhat pėr bukėn e pėrditshme dhe nuk mund tia lejojnė vetes privilegjin qė tė prishin standardin jetik tė mbijetesės pėr 200-300 lekė nė ditė nė tė cilin i ka shtrėnguar shteti, pėr tu argėtuar nė kinema. Kuadri ekonomik e ngushton sė tepėrmi kuadrin kulturor, por qe fat qė pas fitores sė demokracisė u mjaftuan tė gjithė shqiptarėve qytetarė e fshatarė, ca lekė pėr tė blerė njė televizor me ngjyra. E si mund ta dinin shqiptarėt se etja pėr informacion pas disa vitesh do tė mbulohej nga njė perde e zezė. Madje as e kuptojnė se nėpėrmjet mundėsisė sė vetme tė informacionit e tė kulturės mediatike, janė tė pushtuar ideologjikisht.
Pushtimi shtetėror nis me kinematė
Lidhjet e ēlirta mes krijuesve dhe vetia spontane e rezistencės sė vlerave krijuese e ēuan kulturėn kombėtare nė njė pikė suksesi dhe bashkėpunimi nė tė dyja njėsitė kulturore si atė tė Shqipėrisė dhe atė tė Kosovės. Nė kėtė sukses nuk kanė qenė institucionet shtetėrore nxitėse, as ndihmėse. Kjo gjė nuk ka ngjarė dhe nuk mund tė evidentohet. Tė paktėn do ta evidentonte ndonjėherė televizioni shtetėror. Por ai sikur tė jetė i pushtuar edhe nga serbėt nuk ka shfaqur asnjėherė ndonjė film kosovar. Bėhet ndonjė reklamė pėr filmat shqiptarė, dokumentarėt, telenovelat, por pėr botėn kinematografike tė Kosovės as qė bėhet fjalė. Kjo ndodh edhe me kinematė qė e kanė zanafillėn mė konkrete e tė detajuar qė nė pranverėn e vitit 2000, kur u shpall festivali i 11-tė i filmit shqiptar. Nuk ėshtė fjala pėr tė pėrmendur nė kėtė shkrim telashet e pafundme tė filmit, por fakti qė zbulohet akti pėrmbarues i institucionit i Ministrisė sė Kulturės dhe Arsimit. Kultura shqiptare pėr fat tė keq nuk ka pasur kurrė lidhje potenciale tė qenėsisė me institucionin dhe pėrfaqėsuesin. Magma shpėrthyese e artistėve e ka vėrtitur nė mėnyrė inerte zhvillimin e saj. Po nė kėtė mėnyrė mė shumė ndėrmjet vetė artistėve se sa tė Institucionit u lidh edhe bashkėpunimi ndėrmjet kineastėve tė Shqipėrisė dhe tė Kosovės.
Kuadrot do tė na ndihmojnė qė tė vishemi me njė kinematografi tė pėrbashkėt
Dy vjet nė prill tė 2001, u organizua pėr 4 ditė rresht festivali i 11-tė i filmit shqiptar, fryt i pėrkushtimit dhe i pasionit tė kineastėve shqiptarė, duke u paraqitur si ballafaqim vlerash dhe ēfarė ėshtė mė e rėndėsishme bėhet urė bashkėpunimi me kinematografinė kosovare. Ministri i Kulturės sė asaj kohe, Edi Rama, jo vetėm qė nuk kishte pedispozitė tė mirė pėr tė kontribuar, por edhe tregohet skeptik duke thėnė se mundet qė vėrtet kinematografia shqiptare tė ketė rifilluar tė thurė pėrrallėn e saj. Ndėrsa regjizori i shquar kosovar me optimizėm tė madh shpreh se ėshtė njė hap vendimtar qė Shqipėria merr pjesė nė kėtė drejtim. Ai e quan qė nga ai ēast, tė rrėzuar murin artificial qė ishte krijuar pėr kėtė bashkėpunim. Dhe pėr mė tepėr ai e quan si prezantim vlerash mbarėkombėtare nė kėtė fushė. Madje ai mendon se ėshtė mė se normale gjasa qė tė dyja kinematografitė tė kalojnė nė njė shtrat tė pėrbashkėt. Ai e pėrligj natyrshėm si vlerė dhe ecje nė tė njėjtėn rrugė drejt festivaleve tė Europės. Optimizmi i regjizorit Qosja evoluon edhe me shpresėn se kuadrot qė janė nė Shqipėri do tė ndihmojnė qė tė vishemi me njė kinematografi tė pėrbashkėt.
Pra ėndrra e trojeve shqiptare pėr njė kinema tė pėrbashkėt e nisi rrugėn e saj, por publiku shqiptar nuk ka as idenė mė tė vogėl pėr ekzistencėn e njė kinematografie tė kėtyre trojeve.
Nisi qė nė hapat e para diskriminimi prej institucionit tė kulturės
Nisi qė nė hapat e parė tė publikimit diskriminimi prej institucionit tė kulturės. Kinemaja qendrore Millenium nuk prezantoi filma kosovarė, sepse pėr ata u caktua Kinema Dea jo aq e frekuentuar dhe me pak vende disponuese dhe ky ishte akti vrasės dhe paragjykues i filmit kosovar.
Mbivlerėsimi i filmit shqiptar dhe nėnvlerėsimi i atij kosovar ėshtė gjasa mė diskriminuese qė bėhet nė Shqipėri, jo prej kineastėve, por prej institucionit shtetėror. Vala e optimizmit dhe e entuziazmit nė atė kohė ndoshta bėri qė tė neglizhohej ky fakt, por me kalimin e kėtyre viteve mori njė kthesė negative e tė paparashikuar. Filmi kosovar edhe pse ka rezultante tė njėjtė vlerash nė pikėvėshtrimin e realizimit unikal tė njė filmi nuk shihet si i tillė dhe snjihet nė publik. Pse rezultante tė njėjta. Qė tė dyja kinematografitė kanė mangėsira, por nė degė tė ndryshme tė realizimit filmik. Nė qoftė se arti kinematografik nė Shqipėri ende do tė vėshtrohet si nė filmat e realizmit qė pėrmbushej ideja dhe minimizohej loja nė njė apo dy aktorė, nuk do ta shihte kush qė filmi kosovar ka njė amplitutė mė dimensionale tė realizimit filmik. Jo vetėm qė si mungojnė aktorėt e shquar por edhe dimensionet tematike ose aksionet brenda filmit i tejkalojnė vlerat edhe tė filmave shqiptarė. Ajo qė do tė dėshironin kineastėt kosovarė tė merrnin nė kinematografinė shqiptare ėshtė vjelja e risive tė traditės dhe do tu jepnin njė teknikė mė moderne realizimi. Prandaj Qosja e pėrcakton si rrugė mė tė drejtė bashkėpunimi marrjen dhe dhėnien e kėtij informacioni. Por media shqiptare e ka gjetur me vend qė tė rijapė filmat e mėsuar pėrmendėsh tė kohės sė realizmit dhe e lė filmin kosovar nė hije. Edhe pse festivali u konceptua me zemėr tė bardhė nga shumica e kineastėve dhe artistėve shqiptarė si ballafaqim vlerash mė tepėr se sa garė, kuadrot shqiptarė e thyen optimizmin e Qosjes pėr kėtė lloj bashkėpunimi. Vlerat jo vetėm qė nuk kanė gjendur ballė njėra tjetrės, por as qė ėshtė bėrė e mundur hyrja nė shtratin e bashkėpunimit. Atė mur pengues qė e rrėzojnė artistėt shqiptarė e kosovarė e ngrejnė nė natėn e injorancės, institucionet e kulturės, dhe kėto nuk janė serbe por shqiptare. Mosdashja e tyre ėshtė ekzistente. Fakti qė publiku shqiptar nuk memorizon asnjė film kosovar, por shfaq mendime duke pėrzgjedhur vlerat e filmave me tendenciozitet ideologjik konform sė kaluarės komuniste tė ēon drejtpėrdrejt nė orientimin institucional shtetėror.
Autorja ėshtė gazetare e kultures nė gazetėn Tema
|
|
|
|
