 |
 |
Thenie-Proverba |
 |
|
 |
|
Nuk ka gjė mė tė vėshtirė pėr njė piktor se sa kur pikturon njė lule, sepse i duhet tė harrojė tė gjitha lulet qė ka pikturuar mė parė.
--- Henri Matisse piktor francez
|
|
|
|
Reklama |
|
|
|
Menuja |
|
|
|
Vizitoret e castit? |
|
|
|
Kemi 112 vizitor(e) dhe 0 anetar(e) ne faqe ne kete moment.
Ju jeni vizitor anonim. Mund te rregjistroheni ne cast falas duke klikuar ketu
|
|
|
|
Perkujtimore |
|
|
|
Nje dite si kjo ...
2008
Beteja e Shtimjes
Nė 18 prill 1881 u zhvillua beteja e Shtimjes dhe e Slivovės, njė nga luftimet mė tė rėndėsishme tė Lidhjes
Shqiptare tė Prizrenit kundėr forcave turke. Nė krye tė luftėtarėve shqiptarė ishte atdhetari Sulejman
Vokshi.
Nermin Falaski (Vlora)
Nė 18 prill 1921 u lind Nermin Falaski (Vlora), shkrimtare e studiuese, autore e veprave: "Lashtėsia e
gjuhės shqipe", "E nesėrmja e kohės", "Iliret, pellazgėt, etruskėt, shqiptarėt", "Gjurmė gjaku",
"Udhėkryqi", etj.
Xhon Fleming
Nė 18 prill 1945 u nda nga jeta shkencėtari anglez Xhon Fleming, shpikėsi i llambės termojonike
dyelektrodėshe apo, siē quhet ndryshe, Diodė. Gjithashtu shkencwtari propozoi edhe pėrdorimin e saj si
dedektor.
Albert Ajnshtajn
Nė 18 prill 1955 mbylli sytė njėri nga gjenitė e shkencės - Albert Ajnshtajn, autor i teorisė sė relativitetit, i
teorisė sė kuanteve tė dritės, i cili formuloi ligjin e Fotokimisė qė mban emrin e tij, punoi mjaft edhe pėr
problemet e kozmologjisė dhe mbi teorinė unike tė fushės. Nė vitin 1926 u nderua me ēmimin e madh
Nobel.
|
|
|
|
| |
|
Ashtu sikurse "Dėshtimi i madh" i Brzezhinskit pati pėrshkruar qysh nė fillim tė viteve '80 se cila do tė ishte rrjedha e ngjarjeve tė rrokopujshme tė fundit tė asaj dekade nė Europėn e Lindjes, ashtu dhe vepra e Hantingtonit pati qėlluar nė shenjė nė pėrcaktimin e vatrave tė ardhshme tė konfliktit. Njė prej kėtyre vatrave do tė ishte, sipas tij, rajoni ballkanik, brenda tė cilit ēėshtja shqiptare do tė mpleksej si burim konflikti.
STEFAN KOĒI
RRETH DISA PROGNOZAVE TĖ DIJETARIT AMERIKAN HANTINGTON PĖR TĖ ARDHMEN E BALLKANIT
Mendimi i futurologut amerikan S. Hantington pėr pėrleshjen e qytetėrimeve fitoi njė vėmendje tė posaēme pas ngjarjeve tė vitit tė kaluar nė Ballkan. Nė librin e tij "Clash of Civilisation", botuar nė vitin 1993, Hantington kishte paralajmėruar se ekuilibri i botės sė ardhshme nuk do tė mund tė mbahej pa njė opozicion tė ri, qė do tė zėvendėsonte atė tė luftės sė ftohtė": opozicion i liberal-demokracisė perėndimore dhe hierarko-autokracisė lindore. Sipas futurologut tė njohur tė mendimit neoantlantist, me mbarimin e "luftės sė ftohtė" bota nuk do tė mund tė shpėtonte nga konfliktet, veēse konfliktet do tė kishin njė bazė tjetėr. Vendin e konkurrencės sė modeleve ideologjike, sipas Hantingtonit, do ta zinte konkurrenca e modeleve tė qytetėrimeve.
Ashtu sikurse "Dėshtimi i madh" i Brzezhinskit pati pėrshkruar qysh nė fillim tė viteve '80 se cila do tė ishte rrjedha e ngjarjeve tė rrokopujshme tė fundit tė asaj dekade nė Europėn e Lindjes, ashtu dhe vepra e Hantingtonit pati qėlluar nė shenjė nė pėrcaktimin e vatrave tė ardhshme tė konfliktit. Njė prej kėtyre vatrave do tė ishte, sipas tij, rajoni ballkanik, brenda tė cilit ēėshtja shqiptare do tė mpleksej si burim konflikti.
Ajo qė vjen nė diskutim nė kėtė aspekt nuk ėshtė krahasimi i ngjarjeve qė erdhėn mė pas me parashikimet e kėtij studiuesi. Ngjarjet pohuan se ēėshtja shqiptare mund tė shndėrrohej nė njė nyje tė vėshtirė tė rendit tė ri botėror. Por ato nuk pohuan themelin e arsyetimit tė Hantingtonit, sipas tė cilit do tė ishin standartet e ndryshme tė qytetėrimeve, disniveli i
kulturave, mospajtimi i ndikimeve tė jashtme e tė brendshme, shkaku i konfrontimit tė ardhshėm. Ajo qė ndodhi nė Ballkan nuk ndodhi pėr shkaqe kulturore apo pėr mospajtim tė vlerave qytetare. Thelbi i ēėshtjes shqiptare nuk qe e nuk ėshtė gjeokulturor, por gjeopolitik. Ky ėshtė thelbi i manipulimit tė Hantingtonit.
Popujt e Ballkanit jetojnė nė kėtė hapėsirė tė ngushtė prej agimit tė qytetėrimit. Nė kėtė hapėsirė dėgjohen jehona tė kohėrave prehistorike dhe gjėmime tė kohėrave moderne. Shekuj tė tėrė bashkėjetese kanė bėrė qė qytetėrimet nė Ballkan tė jenė njė e njohur pėr njėri-tjetrin, tė kenė marrė e dhėnė mes tyre, duke krijuar edhe hapėsirėn kulturore ndėrballkanike. Asnjė konflikt nuk ka rrjedhur nė kėtė hapėsirė pėr shkaqe kulturore. Nuk janė kulturat ballkanike, duke pėrfshirė dhe atė shqiptare, qė ndihen ngushtė nė kėtė hapėsirė. Luftėra ballkanike ka pasur, por jo pėr shkaqe gjeokulturore. Shkaqe gjeokulturore pėr konflikt mund tė vijnė prej vatrave qė kėrkojnė hapėsira tė reja, qė nuk u mjaftojnė pėrmasat tradicionale tė hapėsirės e tė kohės, madje as pėrmasa virtuale nuk u mjafton.
Nė veprėn e tij "Clash of civilisations" ("Pėrleshja e qytetėrimeve") - Spring, 1993, 1999 - Samuel Hantington parasheh se bota e viteve 2000 do tė gjendet pėrballė njė sfide tė re, e cila do tė jetė sfida e luftės sė qytetėrimeve. Hantington, nė kėtė vepėr, parasheh se nė pėrballje tė kėsaj sfide e sipėr shumė qytetėrime do tė zhduken pa gjurmė, duke u tretur nė shtatė kulturat mė tė fuqishme tė botės sė sotme.
Parashikimet e Hantingonit kanė tėrhequr vėmendjen e dijes botėrore. Mendimi shqiptar nuk mund tė jetė indiferent ndaj prognozės sė tij, jo vetėm sepse bėhet fjalė pėr procese globale, ku edhe fati i Shqipėrisė ėshtė i ndėrthurur, por, pėr mė tepėr, sepse nė doktrinėn e tij Ballkani dhe Shqipėria veēohen si rajonet mė tė mundshme tė shfaqjes sė sfidės sė luftės sė qytetėrimeve. Kjo sfidė, nė fakt, nuk erdhi prej paaftėsisė sė kulturės shqiptare pėr tė pranuar konvergjencėn. Nė fakt, kultura shqiptare sot nuk ėshtė e rrezikuar prej kontaktit tradicional historik dhe fqinjėsisė sė drejtpėrdrejtė, por prej atij qė mund tė quhej tele-kontakt.
Duke marrė shkas nga eksperienca historike shqiptare dhe ajo botėrore, duke iu referuar edhe ndikimeve tė kulturės hebraike, dija ėshtė e mundur tė spikasė bashkekzistencėn e qytetėrimeve dhe konvergjencėn e tyre nė botėn shqiptare, shkrirjen e vlerave tė tyre nė njėra-tjetrėn, pėrkundėr pikėpamjeve, sipas tė cilave njerėzimi do tė gjendet pėrballė sfidės sė konfrontimit tė qytetėrimeve. Kultura shqiptare, nė procesin e formimit historik tė saj, ka pėrvetėsuar vlera qytetėrimesh tė afėrta e tė largėta, perėndimore e lindore, antike e moderne. Nė kėtė proces integrimi e konvergjence, ajo, megjithatė, ka arritur tė ruajė mėvetėsinė tipologjike.
Evokimi i kėsaj problematike qė synon konferenca Dialog mes qytetėrimesh" ėshtė njė rast pėr tė afruar vėmendjen nė shanset qė ofron kjo pėrvojė pėr funksionimin e kulturave kombėtare nė kushtet e hapėsirave tė mėdha tė qytetėrimeve, duke marrė vazhdimisht prej tyre vlera, por edhe duke pėrballuar ekspansionet dhe duke ruajtur thelbin e saj specifik.
Rreziku i globalizimit tė vlerave tė njė apo disa qytetėrimeve dhe i standartizimit tė botės nga ekspansionet kulturore, ėshtė njė formė moderne e shfaqjes sė kompleksit tė "popullit tė zgjedhur", "popullit misionar", "popullit lider", nga tė cilat buroi etnocidi serb nė Kosovė.
|
|
|
|
