 |
 |
Thenie-Proverba |
 |
|
 |
|
Ai qe dashuron per here te pare, por pa sukses, eshte nje perendi, por ai qe dashuron per here te dyte, qofte edhe me sukses, eshte nje budalla.
--- Henri Heine
|
|
|
|
Reklama |
|
|
|
Menuja |
|
|
|
Vizitoret e castit? |
|
|
|
Kemi 101 vizitor(e) dhe 0 anetar(e) ne faqe ne kete moment.
Ju jeni vizitor anonim. Mund te rregjistroheni ne cast falas duke klikuar ketu
|
|
|
|
Perkujtimore |
|
|
| |
|
Dhe ndodhi ashtu si parashikohej te ndodhte. Komunistet shume here me te forte sesa Ballistet dhe Legalistet nuk priten asnje moment te vetem dhe nuk u treguan aspak kortez me bashkeluftetaret e tyre. Ata, me forcen qe u jepte autoriteti i luftes dhe me perkrahjen e Aleateve, i kishin bere llogaritjet mire. Aq mire, sa edhe shume prej njerezve prane tyre, qe kane ndihmuar si pakkush ne lufte nuk pyeteshin shume.
Keshtu, duke besuar kujtimet e adjutantit shikon se: Haxhi Lleshi, Myslym Peza, Mustafa Gjinishi(i vrare ne kete kohe ne keto kujtime), Spiro Moisiu nuk pyeten me. Gjithshka e kane ne dore komunistet. Por edhe vete mbreti duket i pafuqishem ne Angli. Ai nuk ka se cfare t'u tregoje me njerezve te tij, pervec se faktit qe ata duhet te presin. Gjithshka eshte e vendosur tjeterkund. Dhe, njerezit presin, ndersa komunistet u vihen ne ndjekje bashke me Gjermanet edhe ballisteve. Nacionalistet, te mbledhur kryesisht ne veri, tashme nuk presin me. Te gjithe kane vendosur qe te luftojne por edhe te veprojne vete. Nderkaq, shume prej tyre syresh u ngjiten varkave dhe e lene Shqiperine ne fatin e saj. Kete kaos e shikojne edhe anglo-amerikanet. Luftetaret, qe ata i kane mbeshtetur, jo vetem qe nuk i pyesin, por i japin te drejte te vetes edhe t'i konspirojne. Gjithkund, ndiqen ndersa ka ardhur koha e prerjes se kokave. Koco Kota kapet ne Greqi, Murat Basha ne Shqiperi dhe shume te tjere si ata, qe gjejne prehjen e vdekjes me pas ne burgjet komuniste.
Ka ardhur koha e formimit te Mergates. Te gjithe jokomunistet bashkohen ne Itali, madje edhe ata qe ishin ne Austri. Ndersa, nje pakice terhiqet ne vendet fqinje, per te rifilluar jeten e mbrame pas Luftes. Jane ditet e fundit te vitit 1944 dhe shume burra protagoniste te Historise se Shqiperise, tani u duhet thjesht te presin gaveten e racionit te mergimtarit. B.an
Cfare ndodhi ne Permet dhe Berat
Mbreti Zog tregon sesi perfunduan ne tragjizem Legalistet ne Lufte
Me shume se cdo gje tjeter, Legalistet ne fundin e Luftes se Dyte ndjejne percarjen e madhe. Ata jane te tradhetuar keqazi nga bashkevendasit e tyre. Nderkohe komunistet jane me te forte dhe me te disiplinuar, sepse mbeshteten nga Aleatet dhe ata i kundervihen Ballisteve, pohon Hysein Selmani. Mukja nuk funksionon perfundimisht, ndersa ne Turqi, perfaqesuesit e Mehdi Frasherit nga Regjenca i kerkojne bashkepunim qeverise turke. E cila pranon se do te ndihmoje gjithmone shqiptaret. Ne Turqi, me kete rast jane perseri mbreteroret, qe i ndihmojne bashkeatdhetaret e tyre te Regjences. Ka te ngjare qe ata kane te fiksuar mire nje gje ne koke, qe Lartmadheria ka vendosur qe ne mbarim te Luftes, populli do te votoje lirisht per Rregjimin e tij. Per here te pare ne kujtimet e botuara nga "Korrieri" tregohet Kongresi i Permetit dhe Kongresi komunist i Beratit. Nderkohe, Shqiperise po i vjen momenti i terheqjes se trupave gjermane. Ne Tirane luftohet me dy kompani te vetme gjermane, thote adjutanti, ndersa Legalistet perfundimisht shkojne ne tragjizem dhe te pambeshtetur. Para tyre ballistet jane larguar dhe po ashtu perpiqen edhe Abaz Kupi me legalistet te lene Shqiperine
Stamboll, 14 prill 1944
Kronika e kesaj dite thote se: Dr.Rakip Frasheri erdhi nga Shqiperia direkt ne shtepine e Husein Selmanit ne Istanbul. "Ku deklaroi, kujton adjutanti se: Baba Mehdi Frasheri me dergoi tek ju, dhe Vehbiun e ka derguar ne Suisse. Qe te mund te hyje ne kontakt me Madherine e Tij Mbretin Zog se Shqiperia ne rast se nuk i bini prapa ka mbaruar krejtesisht. Ate do ta marre komunizmi ne dore dhe kjo eshte qind per qind e vertete.
Mbreteroret jane shume te forte, por nuk bashkohen as nuk bashkepunojne me Ballistet. Dhe, as nuk i kundershtojne komunistet. Balli Kombetar vritet shume rende me komunistet dite per dite. Ndersa, komunistet me material dhe disipline jane shume me te forte dhe kane perkrahjen jugosllave te Kominformit. Gjithsesi, sikur te bashkohen Mbretnoret me Ballin, ju sigurojme se brenda pak diteve te gjithe komunistet shkaterrohen dhe nuk ju mbetet me lule ne Shqiperi. E, ne rast se, Mbretnoret do te qendrojne indiferente atehere Shqiperia eshte e okupuar prej komunisteve".
Pastaj Kolonel Husein Selmani, ne prezencen e Murat Kaloshit e te Hasan Kaloshit, ju pergjigj Ragip Frasherit se:
"Ne kemi dhene te gjitha udhezimet tona, por natyrisht se u shkaktuan disa mosmarreveshje, sipas programit qe ata kishin ne Jugosllavi. Pothuaj se u percane ne mes tyre dhe nje pjese mjaft e fuqishme u bashkua me nacional-clirimtaren. Shkak ishte Profesor Mustafa Gjinishi. Dhe, ai tani u vra. Flitet se eshte vrare prej shokeve te tij komuniste, sepse nuk ishte dakord me ta. Po, kjo nuk dihet me siguri, qe u vra porsa mbaroi konferencen ne Diber te Madhe".
Sidoqofte, i tha adjutanti bashkebiseduesit te tij: "Tani Mehdi Beu e ka ne dore per t'i ndihmuar ballistet. Se ne Qeverine e formuar ne gjermanet, keni vene edhe njerez te Ballit dhe Mit'hatin dhe Ali Kelcyren e Faik Cukun, si shefa te Ballit i keni aty. Pse nuk i ndihmoni me forcat qeveritare si edhe me materiale? Sepse, sic kemi lajme keni formuar 3-4 batalione shetitese. Keto gjithnje ne bashkepunim me Ballin Kombetar kujtojne se eshte nje ndihme mjaft e madhe per sa u perket nacional-clirimtareve. Eshte e vertete se ata ishin te zotet, sepse kane marre edhe Italine me gjithe materialin e luftes. Dhe sot luftojne krah per krah me nacional-clirimtaren. Ata paten kurajen qe te okupojne pjeset me te medhaja te materialit Italian. Ndersa Balli Kombetar nuk ishin aq te forte qe te perfitonin nga ky material. Tani te vijme persa u perket mbreteroreve, i shpjegoi adjutanti- sic duket eshte Balli Kombetar fajtor dhe jo mbreteroret. Qe nuk bashkohen per nje lufte te perbashket ne interesat e pergjithshme te Shqiperise dhe sepse mbretnoret kur nuk e harrojne "beslidhjen e Mukajt", ku u tradhetuan e u dogj krejtesisht Burreli dhe 34 katunde ne Mat. Kurse Balli Kombetar nuk mbajti besen e betimin e bere, por i la te digjen e te derdhin gjak vetes se i kishte Kominformi. Mbreteroret jane perpjekur pas nje bashkimi vellazeror ne luften kunder okupatorit. Ndersa, sa u perket reformave keto t'u linin mbasi te kemi fatin me pa Shqiperine te lire nga okupatoret. Dje, fashizmi, sot nazizmi. Ky eshte programi i Mbretnoreve, qe eshte i hartuar qysh me qershorin 1939, qe me cdo sakrifice kane nderuar Kombin dhe kane lartesuar moralin e popullit brenda. Sic mund t'i dini me kete rast dhe sakrificat qe u zhvilluan ne luften italo-greke. Qe prej asaj kohe Shqiperia do te ishte e bashkuar, por faji i kushtohet Qeverise Greke".
Pas ketyre fjaleve shkuam tek Asaf Xhaxhuli ne Legaten Mbreterore, -kujton adjutanti- per t'i bere nje vizite. Po ashtu edhe Dr.Ragip Frasheri kishte nje leter per kryetarin e Republikes Turke Ismet Inonuen prej Mehdi Frasherit. Ai deshironte qe te shkoje pas 2 diteve ne Ankara, por kerkonte qe nderkohe Ministri yne Asaf Xhaxhuli t'i merrte nje takim me Ministrin e Jashtem Turk ne Ankara Hasan Saken.
Ministri Asaf Xhaxhuli mori ne telefon Ministrin e P.Jashtme Turk ne Ankara, por doli shefi i Zyres dhe u pergjigj se zyrtari nuk ndodhej aty. Asafi i kerkoi, "ju lutem sa te vije Ministri, t'i thoni qe te rezervoje nje audience per Dr.Ragip Frasherin, qe vjen nga Shqiperia, i cili ka nje leter per Kryetarin e Republikes Excellencen e tij Ismet Inonue, prej Sh.K. tij Mehdi Frasherit ne Shqiperi". Zyrtari i tha se brenda dy oreve ju lajmeroj dhe keshtu Ministri Xhaxhuli na ndaloi per dreke, vazhdon adjutanti.
Me poshte adjutanti kujton se:" Po bisedonim mbi gjendjen ne Shqiperi, si edhe mbi veprimet, qe kane mundesi te zhvillohen ne interes te Atdheut, ne lidhje me interesat britanike. Perndryshe ne nuk ju ndihmojme kunder komunisteve, na kujtonin ata. Se sot sic e shihni eshte e vertete se grupi Nacional-Clirimtar ndihmohet jo vetem nga Tito por edhe nga Aleatet. Keto jane zonat e influencave, qe jane te ndara ne mes Aleateve. Por ne kemi bindjen e plote se kjo qe po zhvillohet ne Shqiperi, po pergatitet edhe ne Greqi. E ketu anglezet nuk kane per te duruar, sepse lipset edhe nje fuqi e dyte e forte ne Shqiperi, qe mos t'i mbetet vetem nacional-clirimtares, krejtesisht ne dore. Por, kur te vije koha, do te behet nje zgjedhje ne popull".
Ne keto bisedime erdhi Ankara ne telefon, vijon adjutanti- dhe kerkuan Ministrin Xhaxhulin. Ata i lajmeruan se Dr.Ragip Frasheri, "pasneser pranohet prej Ministrit ne ora 10 para dite". Keshtu, Ministri Xhaxhuli i dha edhe nje leter rekomandimi per Kryeministrin Shyqri Saroxhollu. Pas kesaj une bashke me Ragipin dolem, e shkuam ne Kadikoj, ne stacionin e trenit. Ai kishte deshire me pa vendet dhe nuk shkoi me aeroplan. Prandaj u nis menjehere per ne Ankara. Pak me vone adjutanti shkruan se:
"Ragip Frasheri, u kthye nga Ankaraja shume i kenaqur. E ka pritur shume mire Ministri Jashtem Turk Hasan Saka dhe kane biseduar gjate e gjere mbi gjendjen e Shqiperise. Pasi kane mbaruar bisedimet i kane dhene letren e Mehdi Frasherit per Kryetarin e Republikes Turke Ismet Inonue. Ata i kane thene se: 'Sot pasdite kane me i dorezuar letren si edhe do t'i parashtroje gjithe sa me thate mbi Shqiperine. Po, ju mos u merzisni se do ju kerkoj me ju thene pergjigjen e Presidentit'. Keshtu kane dale te kenaqur.
Te nesermen, vijon adjutanti, po ne oren 10 para dite e kane thirrur dhe i kane thene tekstualisht fjalet e Kryetarit te Republikes Turke Ismet Inonue keshtu: E lexova me shume verejtje letren e nje patrioti Sh.Mehdi Frasherit, per te cilin kam nje admiracion. Bashke me te falat e mija i paraqiti Sh.K. tij Mehdi Frasherit, sot per sot keto:
"Kam kuptuar mire gjendjen ne te cilen ndodhet Shqiperia. Ne, qysh te na vije perdore per interesat shqiptare nuk do te kursehemi. Do t'i mbrojme. Por, sic e dini edhe ju vete Turqia nuk eshte ne lufte. Kjo nuk do te thote se: Ne nuk do te interesohemi dhe kurre nuk kemi per te lene pas dore ceshtjen shqiptare e te popullit shqiptar. Por, thuaj:
Sot detyra me kryesore per te miren e Shqiperise eshte qe me cdo sakrifice e me cdo kusht te bashkohen me nacionalistet shqiptare per ta marre sundimin e vendit ne dore. Dhe, mos me ua lene komunizmit. Ajo do te jete nje vdekje e Shqiperise, kur te hyje nen zgjedhen e Kominformit Sllav. Dhe mos shikoni se qysh ju thone anglo-amerikanet, se ata nuk munden t'ju keshillojne ndryshe. Keto jane vendimet e Tehranit dhe e atyre u duket nje gje e vogel, por Shqiperia leshohet ne rrezik. Duhet te dini se, ne Konferencen e Teheranit, Ballkani u la nen influencen e Rusise Sovjetike dhe kuartieri i pergjithshem per Ballkan eshte nen kryesine e Marshall Titos. Me kete vendim, keto kane leshuar edhe Greqine, po ne te njejtin rrezik si Shqiperine. Me ne fund, Grekun mund t'a shpetoje Britania e Madhe sepse ajo ka interesat e saja detare. Ju te bashkoheni dhe t'i jepni grushtin e vdekjes komunizmit ne Shqiperi e mos shikoni sepse ju zemerohen aleatet, e ju keshillojne. Nuk duhet te pengoni nacional-clirimtaren, se per ata sot Shqiperia e vertete nuk luan ndonje rol, sa luan influenca e Titos. Por, ju shihni interesat e Shqiperise, e natyrisht se bashku me interesat e Aleateve luftoni te bashkuar kunder okupatorit. Por, mos lejoni nje fuqi komuniste qe t'ju dominoje".
Keto ishin fjalet e Dr.Ragip Frasherit, qe na solli nga Ankaraja. Dhe, tani po bisedojme mbi menyren se si ka mundesi qe te kemi nje bashkim Mbreteror me Ballin Kombetar. Duke formuar nje besim ne mes tyre, me nje qender dirigjuese te perbashket, e me nje program bashkepunimi, si sot po ashtu ne te ardhmen.
Dr.Ragip Frasheri, na u pergjigj se:"Gjermanet nuk na perzihen ne administraten e brendshme. Ne leshojme pasaporta vete, po te deshironi per te derguar ndonje person ne Shqiperi, qe te keshillojne Mbretnoret. Se une me Abas Kupin e Jusuf Selmanin dhe me Sul Kurtin, jam takuar shpesh here. Por ata pa udhezimet e ketushme nuk bejne asgje, se edhe ata vete tani e shohin se edhe ata qe kishin miq si Myslim Pezen, Haxhi Lleshin, Spiro Moisin e Faik Shefin, pas vrasjes te Profesor Gjinishit, nuk kane me ate miqesi e besim ne ta. Persa i perket nje akordi me Ballin Kombetar, kete e marrim persiper ne, qe eksponentet e Ballit, sinqerisht te bashkepunojne me Mbretnoret, pa asnje ndryshim tendence, derisa te vije koha qe populli te jete i lire e te shfaqe lirisht vullnetin e tij, persa i perket reformes te Shqiperise ne te ardhmen. Sot, duhet me nje kuartier te perbashket te bashkojne forcat e te luftojne Kominformin, qe nuk pajtohet me ideologjine e vendit tone. Dhe, kjo duhet sa me shpejt se koha po kalon",- tha Dr.Ragip Frasheri duke sjelle porosine e Mehdi Frasherit.
Kolonel Husein Selmani, ne prezencen e Ministrit Asaf Xhaxhulit dhe te Murat Kaloshit e te Haxhi Xhilages, ju pergjigj keshtu:
"S'ka dyshim mbi ndjenjat patriotike te Mehdi Beut. I gjithe mendimi i tij eshte me plot vend dhe eshte e vertete se po ne ate menyre, sot ekziston vendi yne. Por, mos harroni se e gjitha kjo katastrofe erdhi per heren e pare nga agjentet e Kominformit Ruso-Jugosllav. Ata gjeten fole ne nje organizate me te organizuar te Nacional-clirimtares, ku aty ne gjinine hyri dhe nje grup komunistash. Ishin mjaft te stervitur e te vendosur deri ne fund pa komplimente dhe ata ju shtruan cdo sakrifice. Aq sa munden te fusin ne kuartierin e tyre organizatoret e Kominformit Sllav. Me vone, ata kane lidhur edhe nje traktat ne Bihore me Kominformin jugosllav si aleate. Kjo duke perfituar si ne propagande po ashtu edhe ne materiale si armatim, veshmbathje, ushqime e deri ne medikamente. Ata ju shtruan nje disipline te forte dhe organizuan konferenca e trakte te parreshtuna e tjere. Kurse kundrejt ketyre, me vone na del Balli Kombetar me nje program ne vete. Po ashtu ky nuk pajtoi aspak me ate qe ushqenin e luftonin Mbretnoret kunder okupatorit. Keto e tronditen edhe me teper bashkimin kombetar. Mbretnoret, sic ju permendem, qysh ne Qershorin 1939 ishin me nje program lufte kunder armikut fashist qe na ka okupuar vendin te bashkuar. Dhe, sa i perket nje te ardhme, populli shqiptar sic ka deklaruar vete Mbreti Zog me mesazhin e Tij, kjo do t'i lihet popullit ta zgjedhe me vullnetin e vet. Ne fakt, kjo nuk u perfill nga ballistet. E dyta, pabesia qe u be ne Beselidhjen e Mukajt, kjo qe ka zemeruar dhe ka formuar nje mosbesim ne masen mbretnore. Jo per t'u justifikuar, por mbi keto lipset te jipen prova. Kjo, sepse sot ballistet jane te pergjakur me nacional-clirimtaren, kurse mbretnoret jane akoma asnjanes e po presin. Tani, ne keto kohet e fundit, nje pjese e madhe prej kuislingeve, te ashtuquajtur "Qeveri e Fashizmit", jane grumbulluar ne Orosh, tek Kapidan Gjon Markagjoni. Ata jane Mustafa Kruja, Maliq Bushati, Kol Mirakaj etj. Ata kane kerkuar te pranohen ne keshillin Mbretnor, por akoma nuk i kane pranuar. Kujtoj qe nuk do te pranohen, prandaj mundohen te formojne edhe ata nje parti me vete. Ju mbasi e pasket ne dore te leshoni pasaporta, kujtoj qe do te jete shume e favorshme, qe Murat Kaloshi, Haxhi Xhilaga, Rexhep Radomira, te hyjne ne Shqiperi se eshte nje force e madhe. Por, keto natyrisht se vijne dhe jane me nje program te njejte qe sot ka Keshilli Mbretnor ne Shqiperi. Kjo sipas vendimit te Kongresit te Herraj, ku keni qene edhe ju vete aty", perfundoi adjutanti.
Me keto bisedime ne mbetem dakord me Dr.Ragip Frasherin, vijon adjutanti. Dhe, ai po sa te arrije ne Tirane do te bisedoje me Sh.T.Mehdi Frasherin. Me kete rast ka per te derguar urgjent keto tre pasaporta te Murat Kaloshit, Haxhi Xhillages e Rexhep Radomires ne baze te ciles u bisedua. Natyrisht, keta kane per te pasur me vete edhe nje udhezim program prej Madherise se Tij Mbretit Zog, si per vete po ashtu per te gjithe Mbretnoret. Kameronit i dhashe raportin per te derguar ne Londer me posten e posacme, per Mbretin Zog. Duhet thene se gjithmone si telegramet shifer ashtu dhe raportet i dergonim me anen e misionit Britanik. Ketu Ragipi u nis per Tirane dhe e percollem deri ne Sekerxhi ne tren. Ai shkoi i kenaqur dhe qendroi mese dy jave ne Stamboll e Ankara.
Istanbul 10 korrik 1944
Per kete dite adjutanti, kolonel Husein Selmanit, ne kroniken e tij kujton se: Madheria e Tij Mbreti Zog I me dergoi nje leter udhezimesh ne Legaten Shqiptare Istanbul. Letra eshte kjo:
I dashuri kolonel. Jam i kenaqur prej raportit tuaj qe me dergoni me 1 Maj 1944. Duhet me shpesh te me dergoni raporte mbi gjendjen ne Atdheun tone. Tani per tani nuk e shoh te arsyeshme t'ju dergoj letra per njerezit tane. Veprimet tona duhet te kordinohen me ato te Qeverise Britanike. Prandaj pa qene te marrur vesh me Qeverine Britanike nuk mund te japim udhezime te tjera, perpos atyre qe ju kemi dhene me pare. Mbasi nuk duam te jemi nje pengese per planet e komandes Supreme Aleate. Qeverise Britanike ja kemi bere me kohe gjithe propozimet e duhura. Por, deri sot s'kemi marre ndonje pergjigje pozitive. Natyrisht aspiratat e Fqinjeve tane e bejne Qeverine e ketushme te mos i japin edhe ceshtjes Shqiptare zgjidhjen e plote qe meriton. Por, duhet te kemi besim ne drejtesine e Britanise se Madhe per kombet e vegjel. Te cilet ne kohen e volitshme do ta tregojne edhe kundrejt nesh.
Por tani duhet te vazhdohen lidhjet me te gjithe fuqite tona, te cilat duhet te jene te gatshme per veprim ne castin e duhur. Duhet te behet bashkimi i pergjithshem pa perjashtuar askend. Dhe, pa perjashtuar as ata qe kane bere atentate kunder meje. Perjashtohen vetem ata, te cilet per interesin e tyre personal bashkohen me armikun.
Kjo eshte porosia ime, porosi e cila frymezohet prej interesit kombetar. Po te sigurohet bashkimi si ai i Prizrenit dhe i Lushnjes, shpresoj se te gjitha punet do te rregullohen. Me kaq ju dergoj te falat e mia te perzemerta.
London Palmoor - 7 - Korrik - 1944 ZOG I
"Sic urdheron, vazhdon adjutanti- dhe Madheria e Tij Mbreti, qe eshte teper e nevojshme nje bashkim i mbare shqiptareve per interesin e Atdheut. Po, nuk arrihet dhe sidomos tani qe jane shpikur grindje te pa pajtueshme ne mes te grupeve te ndryshem. Po ashtu ekziston edhe propaganda e dirigjenteve te huaj".
Komanda Britanike ne Mesdhe, shkruhet ne kroniken qe botojme,- na mban gjithnje me fjale po pa asnje rezultat. Kjo, sic shihet, ka deshire qe ne te hyjme ne Shqiperi, por trembet nga protesta qe u behen prej komunisteve. Ata nuk e pranojne shkuarjen e kolonel Husein Selmanit ne Shqiperi, se eshte e vertete per komunistet, qe ajo eshte nje pengese e madhe. Faktet na tregojne haptas se Ballkani mbetet si zone e Rusise Sovjetike. Fati i keq i yni eshte qe edhe ne u kompozuam po ne ate zone dhe patem nje shprese ne premtimet e Ragip Frasherit por fatkeqesisht nuk u be asgje.
Istanbul 20 shtator 1944
Kolonel Husein Selmani merr nje raport urgjent nga qendrat mbreterore ne Shqiperi, ku i deklarojne:
"Sot Shqiperia eshte komplet ne anarshi. Vellavrasja midis Ballit Kombetar e nacional-clirimtares eshte ne kulm. Ka vrasje, djegie, masakrime aq te medhaja, sa nuk te merr mendja. Kete anarshi edhe historia nuk e pershkruan me notat e duhura kete fatkeqesi.
Mbretnoret jane ne lufte kunder okupatorit gjerman. Kudo zhvillohen ndeshje ne Mat, Kruje, Diber, Lume e vende te tjera. Eshte e vetmja fuqi sot, qe po lufton okupatorin gjerman, ndersa grupet e tjera luftojne njeri tjetrin. Fatkeqesisht, sakrificat e pergjakshme te Mbretnoreve kunder armikut te perbashket nuk njihet prej aleateve. Megjithese e dine mire dhe jane ne dijeni misioneret britanike qe ndodhen perbri tyre.
Eshte krejt e sigurte, se pushtetin po e merr ne dore nacional-clirimtarja d.m.th. komunistet te Kominformit ruso-jugosllave. Pasi keta tani kane nje fuqi te organizuar prej ermeneve dhe italianeve, me material modern. Ata, gjithashtu, ndihmohen nga aleatet me gje dhe tani mori formen haptazi dhe u zbuluar.
Agjentet e Kominformit jugosllav dhe rus kane mbledhur kreret e Nacional-Clirimtares ne Permet dhe tani pas vrasjes te Profesor Mustafa Gjinishit, Myslim Pezen, Haxhi Lleshin, Baba Fajen dhe Faik Shehun e Spiro Moisin i zhveshen nga fuqite e tyre. Keta zoteronin fuqite me te medhaja te nacional-clirimtares, duke vene forcat e tyre nen Dalip Ndrene, Mehmet Bajraktarin, Mehmet Shehin, Gjin Markun e Tahir Kaderen, Husen Stafen, Hulusi Spahine e te tjere. Te gjithe ishin me tendenca komunista.
Ndersa: 1-Ymer Nishanin, 2-Enver Hoxhen, 3-Sejfulla Maleshoven, 4-Koci Xoxen, 5-Myslim Pezen, 6-Haxhi Lleshin, 7-Baba Fajen, 8-Bedri Spahine, 9-Mendar Shtyllen, 10-Ramadan Citakun, 11-Karaman Yllin, 12-Hysni Kapon, keta bashke me agjentet ruso-jugosllave u mblodhen ne Permet, dhe aty kane deklaruar formimin e Qeverise Shqiptare Komuniste. Jemi krejt te lajmeruar se kete Qeveri e njohen edhe aleatet.
Ne kete kongres thuhet se kane marre pjese edhe misioneret britanike, ku posa mori fund kongresi dhe u shpall Qeveria Komuniste Shqiptare eshte derguar nje delegacion ne Komanden e Aleateve ne Palermo, nen kryesine e Bedri Spahiut. Dhe, keshtu aleatet anglo-amerikane e njohen, kurse ruset e kishin pergatitur vete. Tani keta funksionojne dhe derdhin shpallje si qeveri. Tani, po pergatiten me thirre nje kongres ne Berat se Balli Kombetar eshte terhequr krejtesisht nga jugu ne veri. Tani, me pjesa e jugut, administrohet nga komunistet dhe tani edhe ne ndodhemi ne parkun e shkaterrimit kryekeput. Cdo kush ka humbur vullnetin, sa dirigjuesit tane nuk duken me asgjekundi. I gjithe faji eshte qe nuk erdhet ju vete ketu. Keshtu, me qene sot kete Qeveri e formonim ne e jo komunistet, me ndihmen e shokeve tane. Tani nuk ka shprese me, vetem ne eshte ndonje mrekulli".
Stamboll 15 tetor 1944
Ne kongresin, qe mblodhi nacional-clirimtarja ne Berat, u votua edhe per Qeverine e formuar ne Permet. Ishin keto misa, sic po i shenojme poshte, thote kolonel Selmani:
Kongresi komunist ne Berat
1-Ymer Nishani Kryetar Presidiumit
2-Enver Hoxha Kryeminister e Komandant
3-Koci Xoxe Minister i Brendshem
4-Karaman Ylli Minister i Jashtem
5-Mendar Shtylla Minister i Financave
6-Sejfulla Maleshova Minister i Botores
7-Myslim Peza Nenkryeminister Dispozicion
8-Haxhi Lleshi Minister i Ekonomise
9-Baba Faja Dispozicion i Presidiumit
10-Bedri Spahija Minister i Arsimit
11-Ramadan Citaku Minister i Drejtesise
Tani, keta te njohur prej te gjithe aleateve, pas kongresit te Beratit i leshuan thirrje mbare popullit ne emer si Qeveri dhe me qender ne Berat.
"Lufta behet ne rrethet e Tiranes, si edhe brenda ne Tirane, kujton adjutanti- komunistet me gjermanet. Komunistet jane te ndihmuar prej aviacionit Aleat, ne rrethimin e Tiranes. Komandantet komuniste jane: Dali Ndreu, Gjin Marku, Tahir Kadareja, Mehmet Shehu, Beqir Balluku, Beqir Minxhozi, Kadri Hoxha, Federik Ndoci. Por, brenda ne Tirane jane vetem dy kompani gjermane. Ata kane tre tanke te vegjel dhe artilerie, dhe kur gjermaneve po u vinte nje fuqi ndihmuese prej Elbasani, duke kaluar Krraben pa rene ne Erzen, u bombarduan shume rende prej nje aviacioni Aleat. Saqe ata u shkaterruan fare. Nga kjo fuqi, komuniste shqiptare bashke me ate jugosllave, ermene dhe italiane, perfituan dhe paten mundesi te futen brenda ne qytet. Ndersa, te dy kompanite gjermane nuk u dorezuan por moren drejtimin per Shkoder. Balli Kombetar, eshte terhequr nga Shkodra. Nuk diktohet asnje rezistence. Flitet se Mithat Frasheri, me shtabin e partise se vet, kane zene nje barke ne Shengjin dhe jane nisur per Itali. Pjesa tjeter balliste eshte se disa jane grumbulluar ne Shkoder, disa ne male. Nuk kane ndonje program dhe akoma ne Shkoder e Prizren jane disa forca gjermane, por gjithnje duke u terhequr".
Duke iu kthyer situates se legalisteve, adjutanti pershkruan se:
"Mbretnoret nuk kane nje organizim te prere. Ata nuk kuptohen njeri me tjetrin. Nje pjese e madhe deshirojne te grumbullohen ne Mat e Lure. Ketu per nje kohe nuk kane mundesi qe komunistet t'i shkaterrojne se edhe komunistet nuk ju pelqen qe te pergjaken e te armiqesohen me Mbretnoret, se ju kushton rende. Por, ne nuk jemi dakord njeri me tjetrin dhe keshilli yne nuk duhet gjithe keto koherat e fundit. Vetem se ne Mat jane grumbulluar me teper se 500 oficere dhe shume nga patriotet nuk dine se cfare te bejne. Miqte tane, tani ne gjinine komuniste, mundohen qe ne te qendrojme indiferente po kush ju beson. Sikur te kishte qene gjalle Profesor Mustafa Gjinishi, do t' besonim, per nje Qeveri te koalicionit. Por edhe te ishte aty gjalle nuk do t'i zhvishte Myslimin, as Haxhine, por keto do te kishin fuqine me te madhe ne dore. Keta do te luanin nje rol te madh dhe me perkrahjen tone, por tani keto nuk kane me fuqi. E, nuk ju besojme, jo per gje tjeter, por thjesht nuk i pyesin. E gjithe fuqia eshte ne dore te Enver Hoxhes dhe Koci Xoxes. Askush tjeter duket se nuk ka gje ne dore. Tani na lajmerojne se edhe Major Abas Kupi me 4 vete ka marre nje barke ne Shellinze, dhe eshte nisur per Itali. Po, nuk dihet gje e vertete akoma. Tani gjendja sic ua shpjeguam ndodhemi me nje atmosfere te kritikshme saqe nuk dime se cfare te bejme. Eshte teper vone e per ndonje udhezim prej jush. Ne po te kemi nje shprese ndryshimi te kesaj situate, ne per 5-6 muaj mbahemi ne Mat e Lure.
Kapiten Gjon Markagjoni eshte ne Shkoder i bashkuar me nje pjese te madhe mbretenoresh. Ai ka deklaruar, qe te bejne qendrese ne Shkoder dhe ne nje bisedim qe qenka mbajtur ne Shkoder u ndoq ne Lure, Mat, Mirdite. Sot ne Shkoder forcat shqiptare kapin afer (6000) vete dhe jane te perzier prej te gjithe grupeve. Ketu u be nje fuqi e bashkuar,- na thote kapiteni- per te luftuar vellazerisht.
Ne ju pergjigjem se:" Jemi dakord me cdo sakrifice morale dhe materiale. Qendroni se ne keta vetem nuk i leshojme ne asnje menyre".
Tirane 26 nendor 1944
Tirana eshte krejtesisht ne dore te nacional-clirimtares, shkruan i desheruar adjutanti. Por, duhet thene se vendet e veriut dhe disa pjese te Shqiperise se Mesme akoma jane ne duart e Mbretnoreve dhe zoterojne forca te mira. Por, ata po u genjyen kurrsesi nuk donin te pergjaknin njeri tjetrin. Gjithashtu, nje pjese e nacional-clirimtares, qe pretendonin se jane nacionaliste si Myslim Peza, Haxhi Lleshi, Faik Shehi, Spiro Moisi, Shefqet Benja duket se mbeten miq te ngushte me Mbretnoret. Keta zhvillonin nje propagande, per nje Qeveri te koalicionit me Mbretnoret. Kuptohet bashke deri sa te behen zgjedhjet ne popull. Keshtu, pothuaj se mbeten ne besim.
Keta u genjyen prej ketyre miqve, qe kishin bashkepunuar qysh me 1939. Ata ishin se bashku dhe te bashkuar me nje program te perbashket. Gjithashtu, edhe ne koherat e fundit ne Shqiperi keto me sigurimin me te madh e gjithin ne Mat. Dhe, kur nuk besonin t'i genjejne dhe bile si tradheti. Ne besimin e tyre, ata ndaluan nje vellavrasje mes mbretnoreve e nacional-clirimtares. Te paret qe rane viktime ne besimin e tyre ishin Jusuf Selmani, Sul Kurti, Major Murat Basha, Major Jahja, bashke me 400 oficere. Po ashtu edhe shume nga Paresia e vendit shkuan si viktima.
Sa per Fiqiri Dinen dhe Hysni Demen me nje pjese te madhe qe nuk u dorezuan, puna ishte se ata ishin duke pritur se cdo te perfundonte nga rezultati i te pareve. Por, keta te paret shkuan viktime, se sic u pa ata nuk kishin qellim per te formuar nje qeveri te koalicionit, por nje qeveri komuniste nen Kominformin Ruso-jugosllav. Keshtu pothuaj e gjithe forca mbreterore u shpartalluan pa nje program dhe pa asnje dobi ne male. Ata mbeten te vecuar, dhe pesuan vuajtje te medhaja ne male, ne dimer. Populli ishte shume i torturuar dhe frikesohej, por per legalistet ishte bere e pamundur qendrimi ne male. Po ashtu Muharrem Bajraktari dhe ka pas deme te medhaja, perfundon ne kete serial rrefimin e tij, njeriu i Mbretit Zog i I.
Hyrja e komunisteve ne Tirane
Fuqite Aleate dergojne perfaqesuesit e tyre
Ekzekutimi i legalisteve
Fillimi i Mergates shqiptare
Memorandumi i Mbretit derguar Fuqive te Medha
Eshte dita e 29 nentorit te vitit 1944. Gjermanet jane terhequr nga Shqiperia duke shenuar clirimin e vendit. Nderkohe, gjendja e luftetareve nacionaliste shqiptare eshte e mjerueshme. Kane dale edhe ne Greqi, nje shumice e madhe prej 600 e disa vete dhe shume vazhdojne duke kaluar ne Itali e Jugosllavi. Nje sasi e madhe ka dale edhe ne Austri, prej atyre qe ishin grumbulluar ne Shkoder, kujton adjutanti. Ata kaluan ne Austri dhe prej andej ne Itali. Eshte koha kur Fuqite e Medha behen skeptike ndaj komunisteve dhe "filluan te prishen me qeverine komuniste te Tiranes se tani e kuptuan se ata dirigjohen nga Kominformi dhe jane kunder kapitalizmit". Ata nuk i lejojne qe shetisin ku ata deshirojne, pohon Koloneli. "Dhe, kane pothuaj si nen kontroll gjithkund. As popullin nuk e lene qe te marre kontakt me ta. Nje, prej popullit qe te marre kontakt me anglo-amerikanet menjehere e zhdukin". Zogu kerkon informacion per gjendjen e keqe te njerezve te tij, qe jane shperndare ne malet e Shqiperise. Nderkohe nga ana diplomatike, e ka te veshtire qe te riparoje. Tani i duhet vetem qe te prese. Me kete rast, ai i dergon nje memorandum Fuqive te Medha: Shteteve te Bashkuara te Amerikes; Britanise se Madhe; Rusise Sovjetike dhe pervec ketyre dhe te gjithe Shteteve, qe merrnin pjese perbri Aleateve ne lufte. Madje, ju dergua edhe kolonive per te protestuar
|
|
|
|
