 |
 |
Thenie-Proverba |
 |
|
 |
|
Ai qe deshiron nje jete te lumtur me nje grua te bukur i ngjan atij qe do te shijoje veren duke e pasur gojen githnje plot.
--- G.B.Shaw
|
|
|
|
Reklama |
|
|
|
Menuja |
|
|
|
Vizitoret e castit? |
|
|
|
Kemi 132 vizitor(e) dhe 0 anetar(e) ne faqe ne kete moment.
Ju jeni vizitor anonim. Mund te rregjistroheni ne cast falas duke klikuar ketu
|
|
|
|
Perkujtimore |
|
|
| |
|
Si u persekutua nga regjimi komunist familja Gjonmarkaj qė rrjedh nga dera e Kapidanit tė Mirditės. Deda varet nė litar, Marku vdes nė hetuesi dhe Prenga njė jetė nė burgje
Preng Gjonmarkaj, zv/ministri qė vuajti 30 vjet nė burgje
Dashnor Kaloēi
Me ardhjen e komunistėve nė pushtet kullat tona nė Orosh tė Mirditėsė u dogjėn prej tyre, ndėrsa babai im majro Preng Gjonmarkaj i cili gjatė periudhės sė Luftės kishte mbajtur detyrėn e zv / Ministrit tė Brendshėm dhe Kuestorit nė Shkodėr, ashtu si shumė antikomunistė tė tjerė u arratis dhe doli nė mal. Pasi qėndroi pėr disa kohė nė arrati sė bashku me kushėririn e tij Mark Gjonmarkajn, i cili e dontė mė shumė se vėllezėrit e tij, nė vitin 1945 ai u arrestua nė qytetin e Shkodrės dhe u dėnua me vdekje. Nė atė kohė qė u dėnua baba edhe gjyshi jonė Deda i cili kishte qenė ushtarak i Monarkisė me gradėn e kapitenit ishte i arratisur nė mal sė bashku me djalin tjetėr Markun. Gjyshi Deda u kthye nė shtėpi pas njė amnistie qė u dha asokohe nga qeveria komuniste e Tiranės, por ai u arrestua pėrsėri nė gushtin e vitit 1949 me rastin e vrasjes sė Bardhok Bibės dhe ishte i pari qė e varėn nė litar nga tė 14 personat qė u ekzekutuan nė shenjė hakmarrje pėr vrasjen e tij.
Para varjes, gjyshi, Deda, kėrkoi qė tė paktėn djalit tė tij Markut, t'i falej jeta gjė e cila u muar parasysh dhe Marku vdiq nė burgun e Shkodrės ku ishte dėnuar me 101 vjet". Njeriu qė flet dhe dėshmon pėr herė tė parė pėr "Gazetėn", ėshtė 58-vjeēari Filip Gjonmarkaj, ish-oficer me gradėn e kapitenit nė Gardėn e Republikės, i cili rrėfen gjithė historinė tragjike tė familjes sė tij qė rrjedh prej derės sė famshme tė Gjonmarkajve tė Mirditės, ku pinjollėt e saj u ekzekutuan, u burgosėn, apo u internuan pėr 45-vjet me rradhė nga regjimi komunist i Enver Hoxhės.
Familja Gjonmarkaj, nga dera e Kapidanit
Babai i Filipit, Preng Gjonmarkaj, ėshtė nga fshati Orosh i Mirditės, prej nga ėshtė dhe origjina e asaj familje nga mė tė njohurat nė Shqipėri. Familja e Preng Gjonmarkajt, rrjedh nga i njėjti trung i familjes sė famshme tė Kapidanit tė Mirditės, Gjon Markagjonit, i cili njihet ndryshe dhe si Princi i Mirditės. Dera e Gjonmarkajve tė Mirditės e cila konsiderohet si njė nga dyert e para tė Shqipėrisė, ka qenė e pėrbėrė nga tre degė: Lleshi i Zi, Preng Pasha dhe Preng Markola. Preng Pasha apo siē njihet ndryshe Preng Bib Doda i cili mbajti postin e Ministrit tė Botores nė Qeverinė e Ismail Qemali, pas vdekjes sė tij nuk la asnjė trashėgimtar dhe ajo degė e fist tė Gjonmarkajve u shua fare. Familja e babait tė Filipit, Preng Gjonmarkajt, e ka zanafillėn dhe rrjedh nga trungu i familjes sė Preng Markolės, prej sė cilės ka ardhur dhe dera e Princit tė Mirditės, Gjon Marka Gjonit. I pari i kėsaj shtėpie Preng Markola, ka qenė tepėr i njohur si njė nga prijsit ushtarakė tė asaj familje i cili ka udhėhequr bajrakun e tij dhe mirditorėt nė luftrat kundėr pushtuesėve osmanė. Pėr kėtė gjė ai ėshtė pėrmėndur dhe nga Padėr Gjergj Fishta nė veprėn e tij madhore "Lahuta e Malcisė", ku midis tė tjerash thuhet: "Janė vėnė trimat nė rresht pėr nji / njaj Preng Markola u ka pri / asht Gjonmarkajsh dhe i takon prija / derė ma tė vjetėr s'ka Shqipnia". Trojet e vjetra dhe themelet e kullės sė familjes sė Preng Gjonmarkut dhe tė parėve tė tij kanė qenė nė fshatin Ndėrshen, fare pranė Oroshit ku ndodheshin dhe sarajet e kushėririt tė tyre, Kapidanit tė Mirditės, Gjon Marka Gjonit.
Deda dhe Prenga ushtarakė tė Monarkisė
Preng Gjonmarkaj u lind nė prill tė vitit 1913 nė fshatin Ndėrshen tė Oroshit tė Mirditės dhe ishte fėmija i parė nga dy djem dhe njė vajzė (Markun e Marten) qė kishte Dedė Gjonmarkaj i cili nė atė kohė shėrbente si ushtarak nė qeverinė e Vlorės qė kryesohej prej Ismail Qemalit. Dedė Gjonmarkaj e vazhdoi karrierėn ushtarake edhe gjatė viteve tė Monarkisė sė Zogut, duke shėrbyer si ushtarak nė armėn e xhandarmėrisė me gradėn e majorit nė rrethet e Gjirokastrės, Kukėsit dhe Mirditės. Po kėshtu edhe babai i Dedės, Preng Gjonmarkaj ishte ushtarak me gradėn e majorit dhe pėr shumė vjet ai shėrbeu si inspektor i Oborrit Mbretėror nė Qarkun e Shkodrės. Ndėrsa djali i Dedės, Preng Gjonmarkaj i ri, mėsimet e para i mori nė Konviktin e Oroshit qė kishte hapur asokohe dera e Kapidanit tė Mirditės, Gjon Markagjonit, ku ai mėsoi pėr pesė vjet si nxėnės i jashtėm. Nė atė kohė qė Prenga mėsonte pranė atij konvikti dhe ishte me rezultate shumė tė mira nė mėsime, babai i tij Deda, kishte dėshirė qė ta shkollonte nė njė shkollat ushtarake me qėllim qė ai tė ndiqte traditėn familjare tė shtėpisė sė tyre dhe tė dilte oficer. Lidhur me tė kaluarėn e karrierės ushtarake tė babait tė tij, 58-vjeēari Filip Gjonmarkaj dėshmon: "Pas mbarimit tė shkollės unike nė konviktin e Oroshit nė vitin 1929, babai im Preng Gjonmarkaj u dėrgua pėr tė ndjekur njė kurs ushtarak pėr xhandarmėrinė qė ishte hapur asokohe nga Mbreti Zog dhe nėn kujdesin e instruktorėve italianė nė Plepat e Durrėsit. Duke qenė se atė kurs baba e mbaroi me rezultate shumė tė mira, ai u titullua oficer me gradėn e nėntogerit dhe u emėrua si komandant i Postės sė Xhandarmėrisė nė Lis tė Matit ku ai shėrbeu pėr deri nė vitin 1932. Nga viti 1932 e deri nė vitin 1939, babai shėrbeu si ushtarak i Monarkisė me gradėn e kapitenit nė armėn e xhandarmėrisė nė qytetet e Durrėsit dhe Tiranės ku atij iu ngarkuan detyra tė ndryshme. Nė vitin 1935 kur ndodhi kryengritja e Fierit, Prenga shėrbente si inspektor ushtarak pranė Oborrit Mbretėror tė Zogut dhe nė atė ai u dėrgua pėr tė hetuar rreth asaj kryengritje qė kishte si qėllim rrėzimin e qeverisė monarkiste. Nė detyrėn e inspektorit ushtarak pranė Oborrit Mbretėror, Prenga shėrbeu deri nė prillin e vitit 1939 kur Italia fashiste kreu agresionin ushtarak ndaj Shqipėrisė. Pas pushtimit tė Shqipėrisė, Prenga nuk pranoi tė shėrbente pėrsėri nė armėn e xhandarmėrisė dhe u lirua nga detyra. Nė atė kohė ai u kthye nė vėndlindjen e tij nė Orosh tė Mirditės ku dhe u emėrua si Kryetar i Komunės sė Fushė-Arrėzit dhe tė Fanit tė Mirditės", kujton Filip Gjonmarkaj lidhur me karrierėn ushtarake tė babait tė tij Prengės dhe gjyshit Dedės, tė cilėt kishin shėrbyer si ushtarakė tė Monarkisė sė Zogut.
Nė Tiranė, zv/Ministėr i Brendshėm
Nė Komunat e Fushė-Arrzit dhe tė Fanit tė Mirditės, Preng Gjonmarkaj shėrbeu deri aty nga viti 1941, sepse nė atė kohė kushėriri i tij Mark Gjon Markaj qė mori mė pas postin e Ministrit tė Brendshėm, e thėrriti nė Tiranė dhe e ftoi tė shėrbente pėrsėri nė armėn e xhandarmėrisė. Nė atė kohė Prenga veshi uniformėn ushtarake me gradėn e kapitenit qė kishte pasur mė pėrpara nė xhandarmėri dhe pasi punoi pėr disa kohė aty, u emėrua si shef i Zyrės Politike pranė Ministrisė sė Punėve tė Brendshme nė Tiranė. Nė atė kohė atij iu dha edhe grada e majorit dhe funksioni i Shefit tė Zyrės Politike, korespodonte edhe me funksionin e zv / Ministrit. Lidhur me periudhėn qė Prenga shėrbeu pranė Ministrisė sė Brendshme, i biri i tij Filipi, dėshmon: "Ndonėse babai im Preng Gjonmarkaj ishte me bindje tė thella antikomuniste, ai nuk e shfrytėzoi funksionin e tij nė Ministri pėr t'u hakmarrė ndaj komunistėve tė arrestuar, pėrkundrazi ai tregohej mė shumė se ē'duhej human me ta. Kėtė qėndrim ndaj tyre baba Prenga, e mbajti edhe gjatė periudhės kur shėrbeu si Kuestor praėn Prefekturės sė Shkodrės, ku ai tregohej tepėr i butė me komunistėt dhe nė shumė raste ndėrhynte pėr t'i liruar ata nga burgu. Njė nga komunistėt e njohur qė pati liruar baba nė atė kohė nga burgu, ka qenė Tom Kola i cili mė pas u vra gjatė njė pėrpjekje kur ishte partizan. Aq shumė ndėrhyrje pati bėrė baba pranė italianėve dhe gjermanėve pėr lirimin e komunistėve tė arrestuar, sa qė ai disa herė u konfrontua ashpėr me eprorėt e tij, tė cilėt nuk ia kuptonin dot dobsinė qė kishte ai pėr rininė shqiptare, qė Prenga nuk kishte qejf ta shihte tė kalbej burgjeve", dėshmon Filip Gjonmarkaj lidhur me periudhėn e Luftės kur babai i tij u emėrua nė funksionin e zv / Ministrit tė Brendshėm.
Arrestimi i Prengės, 101 vjet
Pas ardhjes sė komunistėve nė pushtet nė fundin e vitit 1944, major Preng Gjonmarkaj ashtu si shumė ushtarakė tė tjerė u arratis nė male dhe u bashkua me kushėririn e tij Mark Gjonmarkajn, i cili nė atė kohė ishte udhėheqėsi kryesor i rezistencės antikomuniste. Lidhur me kėtė, Filip Gjonmarkaj dėshmon: "Qė me ardhjen e komunistėve nė pushtet nė vitin 1944, kullat tonė nė Orosh tė Mirditės u dogjėn prej tyre nė shėnjė hakmarrje. Nė atė kohė baba Prenga dhe gjyshi 72-vjeēar Deda, ishin tė arratisur nė male, sė bashku me kushėririn tonė Dr. Mark Gjonmarkajn i cili e donte Prengėn njėlloj si vėllezėrit e tij. Nė majin e vitit 1945, Prenga u rrethua dhe u arrestua nga Forcat e Ndjekjes nė zonėn e Shllakut nė Shkodėr, ku ai qėndronte i fshehur sė bashku me kushėririn e tij Gjon Pjetėr Gjonmarkajn. Gjyqi kundėr tyre u zhvillua nė qytetin e Shkodrės dhe prokurori Aranit Ēela sė bashku me trupin gjykues i dhanė dėnimin me vdekje, ndėrsa pėr Gjonin me qė ishte shumė i ri, e dėnuan me katėr vjet burg. Dėnimi i Prengės me vdekje nė atė kohė bėri njė bujė shumė tė madhe nė gjithė Qarkun e Shkodrės, pėr arsye se ai njihej mirė pėr karakterin e tij burrėror nė atė qytet qė nga koha kur kishte punuar si Kuestor dhe kishte lėnė pėrshtypjet mė tė mira duke u falur jetėn shumė komunistėve. Nga respekti qė kishin krijuar nė atė kohė shkodranėt pėr Prengėn, pati shumė kėrkesa dhe ndėrhyrje tė ndryshme nga qytetarė tė Shkodrės me qėllim qė atij t'i falej jeta. Njė nga ato qė kėrkoi faljen e tij ishte dhe nėna e Heroit tė Popullit, Tom Kola e cila i shkoi vetė nė zyrė Prokurorit Aranit Ēela dhe i dėshmoi atij se Preng Gjonmarkaj ia kishte liruar njėherė djalin nga burgu. Nisur nga kėrkesat dhe ndėrhyrjet e shumta pranė organeve gjyqėsore, trupi gjykues i mori ato nė konsideratė dhe ia fali Prengės dėnimin me vdekje, duke ia kthyer atė nė 101 vjet burg", dėshmon Filip Gjonmarkaj lidhur me babain e tij Prengėn tė cilit ia fal jeta vetėm nė sajė tė figurės sė mirė qė ai kishte lėnė nė qytetin e Shkodrės ku kishte shėrbyer si Kuestor gjatė periudhės sė pushtimit.
Deda nė litar, Marku vdes nė burg
Nė atė kohė qė Preng Gjonmarkajt iu fal jeta dhe u dėnua me 101 vjet burg, babai i tij Deda sė bashku me djalin tjetėr Markun, ishin tė arratisur nė mal nga frika e hakmarrjes sė komunistėve. Lidhur me kėtė, Filipi dėshmon: "Pas dėnimit tė Prengės, Gjyshi Deda, me xhaxhanė Markun, qėndruan nė mal nė arrati sė bashku me kushėririn Mark Gjonmarkajn dhe shuė mirditorė tė tjerė antikomunistė nga familjet e njohura. Aty nga fundi i vitit 1947 ata u kthyen nė shtėpi pas njė amniste qė u dha nga qeveria komuniste e Tiranės pėr ata qė nuk kishin bėrė asnjė krim. Por qėndrimi i tyre pranė familjes nuk zgjati shumė, sepse ata u arrestuan pėrsėri nė gushtin e vitit 1949 kur ndodhi vrasja e Bardhok Bibės qė nė atė kohė mbante funksionin e Sekretarit tė Parė tė Mirditės. Nė atė kohė si shenjė hakmarrje ndaj vrasjes Bardhokut, Qeveria komuniste e Tiranės nėpėrmjet Forcave tė Ndjekjes ku ishin dhe dy kėshilltarė sovjetik (kolonelėt Sokolov dhe Voleskin) arrestoi dhe burgosi me dhjetra mirditorė. Katėrmbėdhjet prej tyre u ekzekutuan nė Qafėn e Valmirit, nė vėndin ku ishte vrarė Bardhok Biba dhe i pari qė u var nė litar, ishte gjyshi ynė Dedė Gjonmarkaj. Nė atė gjyq tė shpejtė qė u zhvillua pak para ekzekutimit, Deda i tha trupit gjykues: "Unė dhe kėtė burra tė tjerė qė na keni arrestuar nuk kemi asnjė lidhje me vrasjen e Bardhok Bibės. Megjithatė unė jam gati qė tė shkoj vetė nė litar, por djali im Marku, nuk duhet tė ekzekutohet se ėshtė krejt i pafajshėm". Pasi e varėn gjyshin nė litar, xhaxhanė Markun e dėrguan nė burgun e Shkodrės ku ai vdiq pak kohė mė vonė. Nė atė kohė qė u var gjyshi Deda, familjen tonė (unė, vėllai Gaspėri, nėna dhe gjyshja) e internuan nė kampin e Tepelenės ku qėndruam deri nė vitin 1952 dhe mė pas na lejuan tė ktheheshim nė Orosh. Babai Prenga, vuajti plot 20-vjet e katėr ditė dėnimin qė ishte dhėnė dhe pjesėn mė tė madhe e kreu nė burgun e Burrelit. Njė nga tė burgosurit qė ka vuajtur bashkė me babanė nė kampin e Thumnaės, (Mark Alia nga Mamurrasi) mė ka treguar se komandanti i atij kampi Novruz Shehu, donte tė ndėrhynte tek Kadri Hazbiu dhe ta lironte Prengėn, pasi ai u impononte respekt tė gjithėve. Kur u kthye nga Tirana, komandanti i kampit nė prezencė tė gjithė tė dėnuarėve i tha Prengės: "Sa tė jetė kjo qeveri, ti nuk do tė lirohesh. Ne e dimė se ti nuk ke bėrė krime, por tė mban brenda mbiemėri qė ke". Pas atyre fajlėve, Prenga buzėqeshi dhe iu pėrgjigj: "Kėtė e di mirė, por mbiemėrin e kam mė tė shtrenjtė se jeten, mor zotni major". Pasi u lirua nė vitin 1965 ai erdhi nė Orosh ku mė 30 prill tė vitit 1977 u arrestua pėrsėri dhe kreu edhe dhjetė vjet tė tjera burg politik. Prenga u lirua nga burgu nė vitin 1987, nė moshėn 74-vjeēare dhe nga vuajtjet e sėmundjet qė kishte kaluar nėpėr burgje, ai vdiq nė tetorin e vitit 1992, pak kohė pasi ishte shembur regjimi komunist", e pėrfundon rrėfimin e tij rreth historisė tė dhimbshme tė familjes, 58-vjeēari Filip Gjonmarkaj, njė nga pinjollėt e fundit tė asaj shtėpie qė rrjedh nga dera e kapidanit tė Mirditės Gjon Marka Gjonit, e cila u masakrua nė mėnyrėn mė barbare nga regjimi komunist i Enver Hoxhės.
|
|
|
|
