 |
 |
Thenie-Proverba |
 |
|
 |
|
Nuk ka gjė mė tė vėshtirė pėr njė piktor se sa kur pikturon njė lule, sepse i duhet tė harrojė tė gjitha lulet qė ka pikturuar mė parė.
--- Henri Matisse piktor francez
|
|
|
|
Reklama |
|
|
|
Menuja |
|
|
|
Vizitoret e castit? |
|
|
|
Kemi 130 vizitor(e) dhe 0 anetar(e) ne faqe ne kete moment.
Ju jeni vizitor anonim. Mund te rregjistroheni ne cast falas duke klikuar ketu
|
|
|
|
Perkujtimore |
|
|
| |
|
Pas largimit tė tij tė pritur nga Konservatoriumi, Moisiu fillon karrierėn nė teatėr. duke u ndier shumė i lehtėsuar qe rruga e tij morri kahjen nė drejtim tė teatrit ku I rrahte zemra mė sė shumti
Nga ERNEST FERIZI
Nė vitin 1883 pas humbjes sė kapitalit nė Trieshtė , Konstantinit I duhet tė kthehet nė Shqipėri per ta siguruar ekzistencėn , kėshtu qė merr me vete djalin e madh Danten , Alekasandrin , dy binjakėt dhe gjellbėresen . Nė librin e Bardhyl Kosovės me titullin Aleksandėr Moisiu , tė botuar nė vitin 1971 nė Prishtinė, thuhet se Konstantini merr tė shoqen , Aleksandėrin dhe dy fėmijet tė lindur mė parė. Nė vitin 1887 Aleksandėr Moisiu kthehet nė Trieshtė ku pastaj vazhdon shkollimin e tij nė Grac . Babai Konstantini mbetet pėrgjithmon nė Shqipėri ku edhe vdes nė vitin 1912. kurse sipas tė B.Kosoves Moisiu kthehet nė Trieshtė nė vitin 1890 sė bashku me familjen kurse babai i artistit vdes nė vitin 1898. Pra dy mendime pėr tė njejtėn ēėshtje. Edhe njė kontradiktė e autorit: dihet se Moisiu me dashuri tė madhe fliste pėr njė fėmijėrinė e tij tė kaluar nė Shqipėri, konktetisht nė Durrės, sipas shėnimeve tė autorit gjerman Shaper , Moisiu megjithatė nuk jep shumė informata nė lidhje me fėmijėrinė. Kėshtu qė Durėsi dhe vendi i tij fėmijeror, siē e quan Moisiu Shqipėrinė, mbeten vetem epizoda
Maria Urfus-gruaja e parė e Moisiut dhe deshtimi me kengėtim
"Princi" ushtron profesione tė ēuditėshme, punė tė paguara shumė dobėt, natėn ėshtė I ngarkuar me studimet e tij operistike nė Konservatoriumin e Vjenės, ndėrsa ditėn punon si ndihmės pėr varrime nė qendrėn varrezore tė Vjenės, dhe si duartrokites nė teatėr ku shikon me admirim vashat e bukura tė teatrit . Nė njė shfaqje tė " Faustit " ai dashurohet nė vajzėn qė e kryente tė njejtėn punė . Ata e pėlqejnė njėri- tjetrin qysh nė shikimin e parė, ledhatojnė duart, pėshpėrisin fjalė tė ėmbla.. Gjatė tėrė kohės sė shfaqjes ata qendrojnė ulur afer njeritjetrit, mirėpo, gjatė pauzės, Moisiu insiston tė dalin jashtė, por ajo nuk levizė. Pas insistimit kėmbėngulės tė tij, ajo ngritet, dhe duke qaluar, drejtohet kah ai. Moisiu stepet. dhe fare i tmerruar largohet pa thenė lantumirė. Vajza ikėn e tupėruar. Kėtė skenė Mosiu do ta kujtojė gjatė terė jetės, dhe herė pas herė do tė thotė: " Kėtė qenie fatkeqe gjatė gjithė jetės e kam kerkuar "Artisti i madh zakonisht nuk fliste haptas pėr femrat , por kjo femėr qalamane si duket i kishte mbetur nė zemėr . Dhe ata qė e njihnin Moisiun , zakonisht femrat , flisnin pėr artistin , si pėr njė njeri tė dashur , tė sjellshėm, kuptimplotė, pėr njeri shumė modest . Gjithashtu autori i pershkruan ditėt e para tė Moisiut nė Konservatoriumin e Vjenės . Profesorėt e Konservatoriumit janė tė bindur nė aftėsit e tenorit tė hajshėm dhe ia mundėsojnė studimet .Mirėpo, meqė familja e tij nuk kishte mjete pėr financimin e studimėve, Moisiu kėndon me honorar: brenda njė mesditė kėndon pjesė operistike njėrėn pas tjetrės, nga se kėndimi pėr te nuk paraqiste problem . Njė talent natyror por aspak i diciplinuar.- thoshin pėr te, mėsusesit. Ai kėndonte nė mėnyrė tė egėr, duke u qierrur. Kur i jepej rasti, ai ikte nga orėt e ushtrimeve nervozuese , kurse teknikėn e frymarrjes nuk e pėrfillte fare. Atij nuk i pėlqente tė mesojė. teorinė dhe rregullat akademike. Profesori Forsten I jepte kėshilla tė mira tė pėrcjellura me kėrcnime :"Kėshtu nuk do tė bėni pėrparime. Me qierrje tė ēmendur e prishni zėrin tuaj" I thoshte ai Pas largimit tė tij tė pritur nga Konservatoriumi, Moisiu fillon karrierėn nė teatėr. duke u ndier shumė i lehtėsuar qe rruga e tij morri kahjen nė drejtim tė teatrit ku i rrahte zemra mė sė shumti. Artistja JohanaTervin e kujton kėtė kohė : Moisiu studijonte veprat " Narcis" dhe " Richardi i III " sė bashku me njė kolege tė tij ,e cila mundoj aq sa kishte mundėsi, tė pėrmisonte shqiptimin e gjermanishtės sė mjerueshme tė Moisiut. Mirėpo Tervini nuk e pėrmend emrin e koleges me arsye . Maria Urfus quhej ajo, qė gjithashtu ishte artiste e me vonė bėhet gruaja e parė e tij nė vitin 1910, kurse njė vitė mė vonė u lind vajza Beata, e cila ende ėshtė nė jetė.
Takimi me Kainicin
Edhe autori gjerman, e permend kontaktin e parė me Kaincin. Pėrkundėr refuzimeve tė komisioneve mbi aftėsitė artistike tė Moisiut , Kainci mbetet edhe mė tej i magjepsur me fytyrėn, shikimin , figurėn dhe me akcentin ekzotik tė Moisiut te ri , i cili akcent sipas tij , do ti dhuronte gjuhės gjermane tingull tė ri .Megjithatė asnjėri nga drejtorėt e teatrove nuk e kuptojnė qėndrimin e Kaincit. Pėr ta Moisiu ishte i tmerrėshėm. Me nė fund, me rekomandimin e Kaincit, Moisiu i ri shkon nė teatrin gjerman tė Pragės. Rolet qė i luan kėtu, nuk janė tė rėndėsishme, e edhe mė keq, bėhen rutinore. Praga e humb durimin me Moisiun por edhe ai e humb durimin me rolet e tij fillestare nė Pragė. Nuk mundet mė tė thithė ajėrin e Pragės, dhe vendos tė niset pėr Berlin. Parat e rrugės pėr Berlin duhet ti merr hua , nga se ato i kishte shpenzuar me shoqerinė e Pragės, njė natė para udhėtimit,. Mė vonė nuk i kujtohet si e kishte paguar biletėn e trenit. Njė ēantė e vogėl, kapela qė ia kishin dhuruar motrat dhe ky ishte terė bagazhi tij Ai nuk posedonte ndjenjėn pėr gjėra personale prej momentit kurr babai i tij kishte humbur pasurinė . Njė njeri qė me vete merr mė shumė se tre kostume, ai ėshtė zhigolo" - kishte thėnė Moisiu.
Takimi me Rainhardin
Debutimi i Moisiut nė Berlin ishte i tmerrshėm dhe romantik. Ndonėse luan role tė rėndėsishme tė dramave tė Shilerit dhe Hebelit nė Deutsche Volksbune (Teatri Popullor Gjerman ) . ai nė fakt aktron para teatrit gjysmė tė zbrazėt, dhe pas dy maujve teatri mbyllet Sipas kritikave qe pasuan mė pas, karriera e aktorit tė jugut kishte pėrfunduar pėrgjithmonė. Pėr Moisiun qė luante rolion e Franc Morit, kritikėt thonin se duhej rrahur pėr vdekje, por sė pari pėr dėnim, atij duhej mėsuar gjuha gjermane Ėshtė mėkat ,tė lejohet diēka e tillė nė teatėr, thonin atėbotė ata Mirėpo pėrkunder tė gjithave, me ndihmėn e Maximillian Hardenit, botuesit tė gazetės "Die Zukunft", Moisiu shpejt takohet me Max Reinhardin .Ky aktorin e trumpetuar, e angazhon menjeherė, nga se i impononte tingulli dhe theksi huaj Reinhardin pra nuk e interesonte mendimi negativ i kritikėve, pėrkundrazi ai e avancon edhe mė tepėr duke ia mundėsuar tė aktrojė natė pėr natė, premierė pas premiere: Kėshtu, me kohė kritikėt, qė dikur e kishin sulmuar artistin, fillojnė tė mesohen me tingullin e zėrit tė tij Besimi i madh Reinhardit nė Moisiun kishte edhe aspektin ekonomik , sepse kur luante Moisiu , arka e teatrit gjithmonė mbushej pėrplotė Nje gjė ėshtė e sigurtė: Moisiu nuk do tė arrinte famėn pa Reinhardin , mirpo as Reinhardi nuk do tė ishte njeriu numėr njė i teatrove tė Berlinit, pa Moisiun.
Njohja me Franc Kafkėn
Shpesh ndodhte nė premierat e Moisiut qė pas pėrfundimit tė hfaqjes, shikuesit tė mbesin te shtangur nė ulėset e tyre dhe tė mosduartrokasin. Njė admirim paralizuar. entuziazem i jashtėzakonshėm.- Moisiu i ri ėshtė njė pėrjetim sfidues.. Ecce hommo: , Njė njeri i vuajtur , njė njeri i mrekullueshem, njė i huaj , pas te cilit tė merr malli. Pas dhjetė viteve, konkretisht me 28.shkurte1912 ,. Aleksandėr Moisiu prapė ndodhet nė Pragė, nė qytetin ku kishte pasur angazhimin e parė tė tij tė vėrtet nė teatėr. Tani ai gėzon fame ėshtė artist nė teatrin e Reinhardit nė Berlin. Njė njeri i ri, thatanik, ndodhet nė publikė, ėshtė ky Franc Kafka. Teatrit nuk i kushtonte shumė rėndėsi, nga se e magjepsė bota e filmit Mirėpo nė tetėr ai vajti me njė grup shokėsh per ta pare kėtė farė Moisiu, pėr tė cilin shkruhej aq shumė. nė shtyp. Dhe Kafka nė kėtė mbrėmje do tė pėrjetojė njė shqėtėsim tė brendėshme, pėr tė cilin do tė shkruaj mė vonė nė ditarin e tij . Qėndresa intelektuale e Kafkės i kundėrvihet fuqisė emocionale tė Moisiut. Pėrshkrimi i Kafkės mbi njohjen me Moisiun dallohet shumė prej pėrshkrimeve tė kritikėve , tė cilėt ose e pėrulnin ose e ngrisin nė qiell. Moisiu., zė mbinjerėzor. melodi delikate. Delirium. Analiza e Kafkės mbi dhuntinė aktoreske tė Moisiut mund tė identifikohet me njė idil magjeps
vijon
|
|
|
|
