 |
 |
Thenie-Proverba |
 |
|
 |
|
Edukimi ėshtė ēelsi i tė ardhmes, e nesėrmja i pėrket atij qė punon pėr tė sot. --- Malcom X
|
|
|
|
Reklama |
|
|
|
Menuja |
|
|
|
Vizitoret e castit? |
|
|
|
Kemi 128 vizitor(e) dhe 0 anetar(e) ne faqe ne kete moment.
Ju jeni vizitor anonim. Mund te rregjistroheni ne cast falas duke klikuar ketu
|
|
|
|
Perkujtimore |
|
|
|
Nje dite si kjo ...
2008
Tom Kola
Nė 19 prill 1943 u vra gjatw luftimeve me forcat pushtuese nė Domje tė Shkodrės Tom Kola, veprimtar i Luftės Antifashiste, Hero i Popullit.
Assemble of Songs and Dance
Nė 19 prill 1964 u themelua Ansambli i Kėngėve e Valleve tė Kosovės, qė dha mbi 50 koncerte nėpėr botė. Sot quhet Ansambli "Shota".
Paolo Veronese
Nė 19 prill 1588 mbylli sytė piktori i njohur italian Paolo Veroneze, i cili i pėrket Shkollės veneciane tė Artit. Punimet mė tė mira tė tij janė: "Garsia nė shtėpinė e Levit", "Dasma nė kanenė e Galileit", "Kalvari", "Triumfi i Venecias", etj.
Pier Kyri
Nė 19 prill 1906 vdiq Pier Kyri, njėri nga shkencėtarėt mė tė mėdhenj tė kohėrave, qė punoi bashkė me tė shoqen, Mari, zbuluan rrezatimin radioaktiv, si dhe futėn nė fizikė termin e radioaktivitetit. Nė vitin 1903 u nderuan mė ēmimin e madh Nobel.
George Gordon Byron
Nė 19 prill 1824 u nda nga jeta poeti i njohur anglez Xhorxh Gordon Bajron, autor i dramės "Manfredi", "Kaini", i romanit "Don Zhuani", dhe sigurisht i poemės madhore "Ēajld Harold", ndėr vargjet e sė cilės i kushton edhe njė vend Shqipėrisė.
|
|
|
|
| |
|
Ismail Kadare ėshtė fituesi i parė ēmimit The Man Book International.
Kadare: Ēmimi, njė shenjė besimi pėr vendin tonė
Cmimi The Man Book International ėshtė njė iniciative e re dhe mund tė fitohet nga njė autor i ēdo kombėsie punėt e tė cilit janė botuar qoftė shkruar ose pėrkthyer nė gjuhėn angleze. Me vlerė £60.000 ēmimi do tė jepet ēdo dy vjet i sponsorizuar nga kompania Man Group e cila sponsorizon dhe Ēmimin The Man Booker Price pėr fiction.
Juria e ēmimit pėr vitin 2005 pėrbėhet nga John Carey, kryetar, Alberto Manguel dhe Azar Nafis antarė.
Ismail Kadare u pėrzgjodh nga njė listė paraprake shpallur mė 18 Shkurt 2005 nė Gerogetown University, Washingotn DC midis 18 autorėsh 10 prej tė cilėve janė autorė tė pėrkthyer nė anglisht si mė poshtė:
Margaret Atwood (lindur-Kanada), Saul Bellow (Kanada), Gabriel Garcia Marquez (Kolumbi), Gunter Grass (Gjermani), Ismail Kadare (Shqipėri), Milan Kundera (Ēeki), Stanislaw Lem (Poloni), Doris Lessing (Persia), Ian McEwan (UK), Naguib Mahfouz (Egjipt), Tomas Eloy Martinez (Argjentina), Kenzaburo Oe (Japoni), Cynthia Ozick (USA), Philip Roth (USA), Muriel Spark (Skoci), Antonio Tabucchi (Itali), John Updike (USA), A.B. Yehoshua (Izrael).
Professor John Carey, komenton:
Ismail Kadare ėshtė njė shkrimtar qė hedh nė hartė njė kulturė tė tėrė: historinė e saj, dėshirėn, folklorin, politikėn, fatkeqsitė. Ai ėshtė njė shkrimtar universal i njė traditė rrėfimi qė shkon deri tek Homeri.
Nė pėrgjigje tė fitimit tė ēmimit Kadareja komenton:
Ndjehem thellėsisht i nderuar nga ēmimi The Man Booker International Fiction. Unė jam njė shkrimtar prej anės sė Ballkanit, njė pjesė tė Evropės e cila prej kohėsh ėshtė dėgjuar veēanėrisht pėr lajme poshtėrsish njerėzore konflikte me armė, luftra civile, pastrime etnike, e me radhė.
Shpresa ime e madhe ėshtė se opinioni Evropian dhe botėror mundet qė tani e tutje tė kuptojė se ky rajon, tė cilit vendi im, Shqipėria, i pėrket, mundet gjithashtu tė ngrejė gjithashtu lajme tė njė lloji tjetėr dhe tė jetė shtėpia e tė tjera lloj arritjesh, nė fushėn e arteve, literarturės dhe civilizimit.
Do tė dėshiroja ta pranoja ēmimin qė mė ėshtė dhėnė si njė konfirmim qė besimi dhe shpresat e mia nuk kanė humbur.
Ismail Kadare do tė marrė ēmimin dhe trofenė nė Ceremoninė e Ēmimit nė 27 Qershor 2005 nė Edinburg. Juria do tė shkruajė dhe njė vlerėsim pėr punėn e autorit fitues. Nė bazė tė rregullave, Kadareja do tė zgjedhė dhe njė pėrkthyes ose disa pėrkthyesa tė veprės sė tij pėr tė marrė ēmimin shtesė pėr pėrkthimin me vlerėn £15.000.
Librat e Kadaresė tė pėrkthyer nė anglisht janė:
The General of the Dead Army, The Three Arched Bridge, Broken April, Chronicle in Stone, Durontine, The File on H, The Concert, The Palace of Dreams, Albanian Spring, The Pyramid, Elegy for Kosovo, Spring Flowers, Spring Frost, The Successor (January 2006), Agamemnon's Daughter (nė pritje).
Pėr tu shėnuar, vetėm 32 lexues kishin shkruar pėr Kadarenė nė zgjedhjen popullore e jo tė gjithė e mbėshtetin atė.
Shkrimtari Ismail Kadare flet pas marrjes sė ēmimit Man Booker Internatioal Prize
Kadare: Ēmimi, njė shenjė besimi pėr vendin tonė
Elsa Demo
Tė lexosh Kadarenė ėshtė si tė shohėsh lavjerrėsin e historisė tė lėkundet lart e poshtė. Njė koment qė vjen nga e pėrditshmja The Guardian, nga bota aglishtfolėse e cila e inaguroi dhėnien e ēmimit Man Booker International Prize duke ia akorduar atė shkrimtarit shqiptar Ismail Kadare. Ndėrsa nė Tiranė, nė vendin e tij, prej kohėsh ėshtė nisur njė sulm frontal nė ndonjė media, kundėr shkrimtarit. Ndėrsa Kadare e cilėson marrjen e ēmimit si besim dhe shpresė se njė ditė do vijnė lajmet e bukura nga Ballkani i etheve dhe turbullirave. E mora kėtė ēmim si njė shenjė besimi pėr vendin tonė, pėr popullin tonė, edhe pėr popujt tanė fqinjė. Nė fund tė fundit ne jetojmė nė njė zonė tė botės ku marrim bashkėrisht atė turpin kur bėjmė gjėra tė turpshme, dhe prandaj bashkarisht duhet tė luftojmė pėr tė hequr njollat qė na ka vėnė bota, pohon shkrimtari pėr Shekullin.
Nuk beson se marrja e kėtij ēmimi po e ēon njė hap mė afėr Nobelit dhe paralajmėron daljen nė vjeshtė tė romanit mė tė ri. Njė roman i vogėl pėr adoleshencėn e njė shkrimtari, dhe formimin e tij si qenie artistike.
Zoti Kadare, ju urojmė pėr ēmimin. Ėshtė pritur me entuziazėm dhe nga lexues, sidomos shqiptarėt nė botė, tė cilėt komentojnė se ndihen krenarė pėr identitetin shqiptar tė shkrimtarit tė tyre. Ju si e pėrjetuat
Ēdo vlerėsim ka dy anė. E para ėshtė gėzimi i drejtpėrdrejtė, gėzimi i tij personal, gėzimi krijues, gėzimi qė u ēmua vepra e tij dhe mėnjėherė pas tij, nė mėnyrė automatike ėshtė gėzimi qė ai u jep lexuesve tė vet. Ėshtė njė gėzim shumė i madh, i ndarė nga tė tjerėt, sepse shkrimtarėt dhe lexuesit kanė njė lidhje tė vazhdueshme, misterioze, njė lidhje qė nuk shterron kurrė. Nė kėtė kuptim kam ndier njė gėzim qė lexuesi shqiptar e merr kėtė gjė si njė gėzim privat, personal, tė tijin, e merr si njė gėzim, si tė thuash, tė shtėpisė, tė familjes.
Mendoni se po shkoni njė hap mė afėr Nobelit, pėr tė cilin ju jeni kandidat prej disa vitesh?
Hapat drejt Nobelit janė shumė tė paparashikueshėm. Ėshtė pak a shumė si ndjenja e hapėsirės tek Kafka qė ėshtė e papėrcaktuar mirė: ėshtė pėrpara, mbrapa, anash, djathtas, majtas. Sinqerisht, unė nuk mendoj asgjė, se ėshtė vėrtet njė gjė qė nuk mund ta parashikosh. Gjithė pėrvoja e ēmimit Nobel ėshtė e tillė qė njė pjesė e madhe e fituesve kanė qenė tė paparashikueshėm.
Shtypi britanik, si e pėrditshmja The Guardian ju cilėson njė shkrimtar unik. Sipas jush, kur njė shkrimtar ėshtė njė zė unik nė letėrsi?
Duket si njė frazė e thjeshtė. Ky ėshtė njė vlerėsim shumė i madh pėr njė shkrimtar. Nuk dua tė hiqem modest, ky ėshtė njė kompliment shumė i madh. Unik quhet njė shkrimtar qė krijon njė vend qė mungonte, qė sėshtė. Tė gjitha pėrcaktimet shkrimtar i madh, shkrimtar i shkėlqyer janė epitete qė kanė vlerat e tyre.
Zoti Kadare ky ēmim iu jepet shkrimtarėve tė gjallė, bashkėkohorė, madje Saul Bellow doli nga kjo listė, sepse u nda nga jeta dy muaj mė parė. Si mendoni, ēlidhje ka letėrsia me bashkėkohėsinė?
Unė nuk mendoj se ēmimi u jepet shkrimtarėve tė gjallė ngaqė ka njė rezervė pėr ata qė shkojnė. Shkrimtarėt, sipas fuqisė sė veprės sė tyre, mbeten tė gjallė aq sa i mban vepra e tyre, jo aq sa i mban jeta e tyre, qelizat e tyre lėndore. Nė kėtė rast dhe gjithmonė ēmimi jepet pėr tė gjallėt. Ka dhe tė tjera forma, modele vlerėsimi pėr ata qė sjetojnė mė. Kjo familje shkrimtarėsh qė paraqiti Booker Prize ka qenė e zgjedhur nė mėnyrė shumė fine, shumė tė menēur dhe ky ėshtė mendimi i pėrgjithshėm. Natyrisht ka edhe ēmime tė rangut mė tė lartė, po kjo ėshtė njė pėrzgjedhje e veēantė, nė njė kuptim parimor, tė thellė gjithashu, do tė thosha unė.
Nė vlerėsimet pėr vepra dhe autorė e tyre, kandidatė pėr Booker Prize, bėn pėrshtyje mungesa e komenteve apo pėrcaktimeve tė natyrės politike. Ju si do ta komentonit kėtė aspekt mungues?
Unė nuk do ta quaja aspekt mungues. Pėrkundrazi, e quaj aspekt pikėrisht, realist, shumė i vėrtetė, sepse shumica e tė ashtuquajturave vlerėsime politike pėr shkrimtarėt, kalojnė disa kohė dhe dalin false zakonisht, dalin se skanė pasur tė drejtė, dalin se kanė qenė spekullime, dalin qė kanė qenė tė arranxhuara nga rrethe tė caktuara. Ka shumė shkrimtarė, edhe tek kjo listė ka nga ata qė kanė vuajtur nga akuza politike, kryesisht tė fabrikuara, tė stėrholluara, kryesisht tė krijuara nga arsye joletrare. Prandaj njė juri joserioze nuk merret me to. Pėrvoja e gjatė njerėzore ka nxjerrė se sa tė pathemelta janė njė pjesė e tyre, madje fjala e saktė do tė ishte, se sa tė kota janė ato pėrpara veprės sė shkrimtarit e cila ėshtė radiografia mė e mirė e tij. Tė gjitha tė tjerat janė vetėm fyerje thashethemaxhinjsh. Pėr fat tė keq, bota i njeh, i ka njohur gjithmonė dhe do ti njohė me sa duket dhe njė kohė shumė tė gjatė.
Meqenėse jemi nė kėtė pikė. Ndėrsa nė botėn anglishtfolėse ju bėhej ky vlerėsim, nė Shqipėri deri dje, ju ka ndjekur njė sulm frontal nė njė tė pėrditshme shqiptare, pėrpos disa komenteve nga shqiptarė qė nuk e aprovonin ēmimin dhėnė Kadaresė shfaqur nė faqen zyrtare tė Booker Prize
Cili ėshtė komenti juaj.
Unė nuk e quaj sulm frontal kėtė, sepse do nderoja fjalėn sulm dhe do nderoja fjalėn frontal, e cila nuk ka ndonjė gjė pėr tu nderuar. Por ky i ashtuquajtur sulm frontal, ėshtė njė lloj paēavureje, nuk do tė gjeja fjalė normale pėr ta cilėsuar. Pėr fat tė keq, kjo ėshtė bota jonė shqiptare qė bėhet shkak disa herė qė vendet e tjera tė na shohin me pėrēmim. Kjo tregon njė mungesė zotėrimi absolute. Domethėnė, qė njė gazetė mund tė jetė kundėr njė shkrimtari qė nuk e pėlqen, dakord, por qė tė bėjė shkrime, ti adresohet jurive ndėrkombėtare dhe autoriteteve qė tė mos marrė ky shkrimtar shqiptar ēmim, - pra njė gazetė shqiptare dhe nė Shqipėri ka ndodhur disa herė kjo - ėshtė diēka shumė e rėndė, e neveritshme. Por nga ana tjetėr, qė kjo gazetė tė propozojė se ky shkrimtar duhet hedhur nė erė me dinamit, kjo ėshtė monstruoze, makabre. Edhe kėtė unė do ta quaja njė gjė qė del nga rendi i gjėrave. Ajo qė ėshtė shqetėsuese nė kėtė rast, ėshtė heshtja e shtypit tjetėr shqiptar, qė duron njė gjė tė tillė, njė mungesė qytetarie, njė mungesė solidariteti minimal qė duhet tė ketė midis kolegėve. Dhe shkrimtarėt e tjerė heshtin e vėshtrojnė kėtė histori, sikur tė bėnin sehir krimin nė njė shesh. Kjo ėshtė turpi mendoj unė, i jetės sonė letrare sot, ėshtė njė nga turpet e jetės sonė kulturore sot, kjo heshtje pėrpara ligjit, heshtje pėrpara tė vėrtetės. Kjo tregon njė burracakėri shumė tė madhe tė shoqėrisė sonė. Njerėzit janė gati tė vriten pėr hiēgjė, por shumė rrallė hyjnė nė koflikt pėr gjėra parimore. Sejmenėt ngrihen dhe luftojnė pėr padronėt e tyre qė janė nė partitė politike, por ata nuk hyjnė nė luftė parimore, pėr tė mbrojtur kolegėt e tyre. Nuk ndodh gjėkundi nė Evropė njė gjė e tillė. Kjo ėshtė njė nga turpet tona.
Ju deklaruat para dy ditėsh se do tė donit ta merrnit kėtė ēmim si konfirmim tė besimit dhe shpresave qė nuk u gabuan. Nė ēkuptim?
Nė fakt ėshtė bėrė pėrkthim pas pėrkthimi, ajo deklaratė. Unė kam pohuar se jam njė shkrimtar nga Ballkani Perėndimor nga i cili vijnė zakonisht lajme jo tė bukura, shqetėsuese, tė kėqija. Dhe unė kam pasur gjithmonė dėshirė qė tė vijė dita qė tė vijnė lajme tė gėzueshme, kulturore. Kėtė ēmim unė e quaj si njė konfirmim tė besimit qė kjo juri pati pėr kėtė pjesė tė botės, qė fatkeqėsisht ende ėshtė nė shqetėsime, nė turbullirė. E mora kėtė ēmim si njė shenjė besimi pėr vendin tonė, pėr popullin tonė, edhe pėr popujt tanė fqinjė. Nė fund tė fundit ne jetojmė nė njė zonė tė botės ku marrim bashkėrisht atė turpin kur bėjmė gjėra tė turpshme, pra e marrim bashkė atė tė keqe dhe prandaj bashkarisht duhet tė luftojmė pėr tė hequr njollat qė na ka vėnė bota.
Keni shkruar pėr gati gjysmė shekulli. Si e shihni letėrsinė tuaj nė raport me letėrsinė qė po vjen dhe traditėn shqiptare?
Une besoj se mosha e letėrsisė shqiptare ėshtė e tillė qė praktikisht nuk krijon shkėputje tė kėtij lloji. Letėrsia shqipe ka njė moshė njė shekull e gjysmė, ajo artistike ka njė moshė shumė tė re. Dhe tek popujt e Evropės nuk ka ndonjė moshė shumė mė tė madhe. Letėrsia artistike, proza artistike, nė pėrgjithėsi, ėshtė e re. Kėshtu qė nuk lejon qė tė bėhet njė ndarje, njė largim i asaj qė quhet letėrsi moderne, klasike, tradicionale. Pak a shumė ato janė bashkė, janė tė pėrziera me njėra-tjetrėn, janė si shtėpitė e njė fshati qė kanė krijuar njė bashkėsi. Ato kanė njė shkrirje krejt tė natyrshme, pavarėsisht nga ndryshimi i rendit politik. Mendoj se ky ėshtė njė keqkuptim i ngatėrrimit tė letėrsisė me rendin politik. Ne jemi ende tė obseduar nga politika, pra duam tė transferojmė rendin nė letėrsi sipas modeleve tė rendit politik. Nuk mund tė ekzistojė njė gjė e tillė nė letėrsitė serioze.
Thuhet se njė nga gjėrat e fundit qė keni shkruar lidhet me fėmijėrinė. Pėrse bėhet fjalė?
Ėshtė njė roman i shkurtėr, i dendur. Besoj do ta botoj nė Shqipėri nga vjeshta.
Janė gjėra qė lidhen me adoleshencėn e njė shkrimtari dhe me formimin e tij si qenie artistike.
|
|
|
|
