Miresevini tek Shpirti i Shqiptarit
  Rregjistrohu
 
 
 
 
 
 
 
 

  Thenie-Proverba
Njeriu ne jete provon me shume hidherime sesa gezime.
--- Populli

  Reklama

  Menuja

Anetaret
· Hyrje
· Llogaria ime
· Mesazhet
· Administrimi
· Dua ndihme
· Largohu

Komuniteti
· Te rejat
· Anetaret
· Donatoret
· Sondazhe
· Temat
· Seksionet
· Kontributi juaj
· Kryelista
· Kryeartikujt
· Foto kompjuteri

Programe
· Muzika
· Letersia
· Historia
· Forum
· Chat
· Email
· Galeria

Temat
· Albasoul
· Art
· Chat
· Demokraci
· Elita
· Emigracion
· Feja
· Forum
· Gjuha
· Histori
· Humor
· Internet
· Intimitet
· Kombi
· Kulture
· Kuzhina
· Lajme
· Letersi
· Muzika
· Njoftime
· Politike
· Shendeti
· Sport
· Urime

Sherbime
· Rekomandime
· Pyetesori
· Statistikat
· Fjalor
· Arkiva
· Kerko

  Vizitoret e castit?
Kemi 111 vizitor(e) dhe 0 anetar(e) ne faqe ne kete moment.

Ju jeni vizitor anonim. Mund te rregjistroheni ne cast falas duke klikuar ketu


  Perkujtimore
Nje dite si kjo ...


2008
Revista "Biblioteka, zėri i Shqipėrisė"
Nė 28 mars 1919 doli nė Sofje numri i parė i revistės "Biblioteka, zėri I Shqipėrisė", e drejtuar nga patrioti Themistokli Gėrmenji. Ishte politike e letrare nė shqip e pjesėrisht nė anglisht e frėngjisht.

Dr.Besim Zyma
Nė 28 mars 1901 u lind nė Kopyly tė Turqisė dr.Besim Zyma, njėri nga mjekėt tanė mė tė mirė, otorinolaringolog i shquar, qė la edhe mjaft studime me vlerė, si: "Sėmundjet veshė-hundė-fyt", "Mjekimi i vetvetes", etj.Vdiq nė vitin 1983.

Bartolomeo della Porta
Nė 28 mars 1472 u lind piktori i njohur italian Bartolomeo della Porta, njė nga pėrfaqėsuesit e shquar tė Rilindjes sė hershme, nga i cili kanė mbetur veprat e mrekullueshme: "Madona e mėshirshme", "Vajtimi i Krishtit", etj.

Maksim Gorki
Nė 28 mars 1868 u lind nė Nizhni Novgorod tė Rusisė shkrimtari i madh Aleksej Maksimoviē Peshkov, i njohur nė botėn e letrave si Maksim Gorki bashkė me veprat e tij: "Zgalemi", "Makar Ēudra", "Jeta e Klim Samginit", "Nėna", "Vepra e Artamonovėve", etj.
Demokraci :: Cfare eshte demokracia? IV
Postuar nga: ILovePejaa

Demokraci Zgjedhjet

Treguesi i zgjedhjeve


Zgjedhjet janė institucioni qendror 1 njė forme demokxatike qeverisjeje. Pse? Sepse nė njė vend demokratik, autoriteti i qeverisė buron i tero nga pėlqimi i tė qeverisurve. Mekanizmi kryesor qė e shndėrron kėtė pėlqim nė autoritet shtetėror, ėshtė

mbajtja e zgjedhjeve tė lira dhe tė drejta.
Zgjedhje zhvillohen nė tė gjitha vendet demokratike tė kohės sonė, por jo tė gjitha zgjedhjet janė demokratike. Zgjedhje zhvillohen edhe nga diktaturat e krahut tė djathtė, regjimet marksiste dhe shtetet njėpartiakė, qė tė pėrligjin sundimin e tyre. Nė zgjedhje tė tilla, para-qitet vetėm njė kandidat ose njė listė kandidatėsh, pa pasur mundėsi tjetėr zgjedhjeje. Nė kėto zgjedhje mund tė paraqitet njė numėr kandidatėsh pėr ēdo detyrė shte-tėrore, por nėpėrmjet kėrcėnimeve apo manipuhmeve arrihet tė zgjidhet vetėm kandidati pėr tė cilin ka dhėnė pėlqimin qeveria. Mund tė zhvillohen edhe zgjedhje tė drejta, por vetėm brenda partisė nė pushtet. Kėto nuk janė aspak zgjedhje demokratike.

Kur mund tė thuhet se zgjedhjet janė demokratike?

Xhin Kirkpetrik, dijetar dhe ish-ambasador i Shteteve tė Bashkuara pranė Kombeve tė Bashkuara, ka dhėnė kėtė pėrcaktim: «Zgjedhjet demokratike nuk kanė thjesht karakter simbolik... Ato janė zgjedhje kompetitive, periodike, tė gjera dhe pėrcaktuese, nė tė cilat udhėheqėsit e qeverisė zgjidhen nga shtetas qė gėzojnė liri tė plotė pėr tė kritikuar qeverinė, pėr t'i botuar kritikat e tyre dhe pėr tė parashtruar alternativa.» Si t'i kuptojmė kriteret e parashtruara nga Kirkpe-triku? Zgjedhjet demokratike duhet tė jenė kompetitive. Partitė dhe kandidatėt e opozitės duhet tė gėzojnė lirinė e fjalės, tė grumbullimit dhe tė lėvizjes, tė cilat janė tė nevojshme pėr ta shprehur haptazi kritikėn e tyre ndaj qeverisė dhe pėr t'u paraqitur zgjedhėsve rrugėzgjidhje dhe kandidatė tė tjerė. Vetėm lejimi i opozitės pėr tė propozuar kandidatėt e saj pėr fushatėn e zgjedhjeve nuk ėshtė i mjaftueshėm. Zgjedhjet gjatė tė cilave opozita nuk lejohet tė pėrdorė mjetet e informacionit, mitingjet e organizuara prej saj shpėrndahen, apo gazetat e saj ēensurohen, nuk janė demokratike. Partia nė pushtet mund tė pėrfitojė nga pozita e saj, por megjithatė rregullat dhe mėnyra e zhvillimit tė fushatės sė zgjedhjeve duhet tė jenė tė drejta.
Zgjedhjet demokratike janė periodike. Vendet demokratike nuk zgjedhin as diktatorė, as presidentė tė pėrjetshėm. Zyrtarėt e zgjedhur pėrgjigjen pėrpara popullit dhe nė periudha tė caktuara, duhet tė kthehen te zgjedhėsit pėr tė kėrkuar mandatin pėr ushtrimin e mėtejshėm tė detyrės. Kjo do tė thotė se zyrtarėt e njė vendi demokratik edhe mund tė shkarkohen nga detyra. Pėrjashtim bėjnė vetėm gjykatėsit, tė cilėt, pėr t'i mbrojtur nga ndonjė presion nga ana e popullit dhe pėr tė siguruar paanshmėrinė e tyre, mund tė emėrohen pėrgjithmonė nė detyrė dhe mund tė shkarkohen nga detyra vetėm pėr gabime tė rėnda.
Zgjedhjet demokratike janė tė gjera. Pėrkufizimi i shtetasit dhe i zgjedhėsit duhet tė jetė mjaft i gjerė, qė tė pėrfshijė njė pjesė shumė tė madhe tė popullsisė sė rritur. Njė qeveri e zgjedhur nga njė grup i vogėl dhe i kufizuar zgjedhėsish nuk ėshtė demokratike, sado demokratike qė mund tė duket jeta e saj e brendshme. Njė nga dramat e mėdha tė demokracisė gjatė gjithė historisė ka qenė lufta e grupeve pa pėrkrahje — qofshm kėto pakica raciale, etnike apo fetare, ose gra — pėr tė fituar qytetari tė plotė dhe bashkė me tė, edhe tė drejtėn pėr tė votuar dhe pėr t'u zgjedhur nė detyra shtetėrore. Kėshtu pėr shembull, nė vitin 1787 kur u nėnshkrua Kushtetuta nė Shtetet e Bashkuara, vetėm pronarėt e bardhė meshkuj kishin tė drejtė pėr tė zgjedhur dhe pėr t'u zgjedhur. Kushti pėr tė qenė pronar pasurie u hoq nė fillim tė shekullit XIX, ndėrsa gratė e htuan tė drejtėn e votės nė vitin 1920. Megjithatė deri nė lėvizjen pėr tė drejta civile nė vitet 60 tė shekulht tonė, zezakėt amenkanė nė Amerikėn e Jugut nuk gėzonin ende tė drejta tė plota votimi. Perfundimisht, nė vitin 1971, mc uljen e moshės sė votimit nga 21 nė 18 vjeē, tė drejtėn e votės e fituan edhe shtetasit e rinj.
Zgjedhjet demokratike janė pėrcaktuese. Ato pėrcaktojnė udhėheqjen e vendit. Frenat e shtetit i mbajnė nė dorė pėrfaqėsuesit qė janė zgjedhur nga populli dhe qė i nėnshtrohen hgjeve dhe kushtetutės sė vendit tė tyre. Ata nuk janė thjesht kukulla apo udhė-heqės simbohkė.
Sė fundi, zgjedhjet demokratike nuk kufizohen vetėm nė zgjedhjen e kandidatėve. Zgjedhėsve mund t'u kėrkohet tė vendosin edhe pėr ēėshtje politike drejt-pėrsėdrejti nėpėrmjet votimit nė referendume dhe nisma. Nė Shtetet e Bashkuara pėr shembull, legjisla-turat shtetėrore mund tė vendosin qė ta «paraqesin» ose ta shtrojnė njė ēėshtje drejtpėrsėdrejti pėrpara zgje-dhėsve. Pėr rastet e nismave, vetė shtetasit mund tė mbledhin numrin e duhur tė nėnshkrimeve (zakonisht njė pėrqindje tė numrit tė zgjedhėsve tė regjistruar nė atė shtet) dhe tė kėrkojnė qė ēėshtja tė hidhet nė votė nė zgjedhjet e ardhshme — qoftė edhe nė kundėrshtim me mendimin e legjislaturės ose tė guvernatorit tė shtetit. Nė njė shtet si Kalifornia, sa herė qė votojnė, zgjedhėsit ndeshen me njė sėrė nismash legjislative, duke filluar nga ndotja e mjedisit deri te ēmimet e sigu-rimit tė makinave.

Etika demokratike dhe opozita besnike

Demokracia lulėzon mbi bazėn e ēiltėrsisė dhe tė dhėnies sė llogarisė pėr gjithēka, me njė pėrjashtim shumė tė rėndėsishėm, aktit tė votimit. Qė zgjedhjet tė jenė tė lira dhe qė mundėsia pėr manipulime tė jetė sa mė e vogėl, duhet qė votimi nė njė vend demokratik tė jetė i fshehtė. Nė tė njėjtėn kohė, ruajtja e kutisė sė votimit dhe numėrimi i votave duhet tė bėhet sa mė haptas, me qėllim qė zgjedhėsit tė jenė tė sigurtė pėr saktėsinė e rezultateve dhe qė qeveria tė dalė me tė vėrtetė nga «pėlqimi» i tyre.
Njė nga konceptet mė tė vėshtira pėr t'u pranuar nga disa, veēanėrisht nė ato vende ku marrja e pushtetit ėshtė bėrė me armė, ėshtė ai i «opozitės besnike». Kjo ide ka rėndėsi jetike pėr demokracinė. Nė thelb, kjo do tė thotė se tė gjitha palėt nė njė vend demokratik janė tė zotuara njėlloj pėr mbrojtjen e vlerave themelore tė demokracisė. Nuk ėshtė e thėnė qė rivalėt politikė ta duan patjetėr njėri-tjetrin. Megjithatė ata duhet t'i bėjnė lėshime njėn-tjetrit dhe ta kenė tė qartė se secili prej tyre duhet tė kryejė njė detyrė tė ligjshme dhe tė rėndėsishme. Jo vetėm kaq, por panmet bazė mbi tė cilat ngnhet shoqėna, duhet tė nxisin tolerancėn dhe mirėsjelljen gjatė debateve tė hapura.
Kur zgjedhjet pėrfundojnė, ata qė humbasin duhet ta pranojnė gjykimin e zgjedhėsve. Nė qofte se humbet partia qė kishte pushtetin, ajo e dorėzon atė nė mėnyrė paqėsore. Pavarėsisht se kush fiton, tė dyja palėt duhet tė shprehin gadishmėrinė pėr tė bashkėpunuar pėr zgjidhjen e problemeve tė pėrbashkėta tė shoqėrisė. Pala qė ka humbur, tashmė kundėrshtare politike, e ka tė qartė se nuk ėshtė nė rrezik pėr jetėn dhe nuk e pret burgu. Pėrkundrazi, opozita, qoftė e pėrbėrė nga njė apo nga shumė parti, mund tė vazhdojė tė marrė pjesė nė jetėn e vendit, duke qenė e ndėrgjegjshme se roli i saj ka rėndėsi themelore nė jetėn e njė vendi qė e meriton tė quhet demokratik. Anėtarėt e opozitės nuk i qėndrojnė besnikė praktikave tė veēanta politike tė qeverisė, por ligjshmėrisė bazė tė shtetit dhe vetė procesit demokratik.
Nė zgjedhjet e ardhshme, partitė e opozitės do tė kenė pėrsėri mundėsi pėr tė konkurruar pėr pushtet. Madje njė shoqėri pluraliste ku pushteti i qeverisė ėshtė i kufizuar, krijon premisa pėr t'i paraqitur palės qė ka humbur nė zgjedhje, mundėsi pėr detyra shtetėrore jashtė kuadrit tė qeverisė. Ato qė humbasin nė zgjedhje, mund tė vazhdojnė tė jenė parti opozitare zyrtare. Por ato mund tė vendosin gjithashtu tė marrin pjesė edhe nė procesin dhe debatin politik mė tė gjerė, duke shkruar, duke mėsuar tė tjerėt, apo duke u futur nė njėrėn prej organizatave private tė shumta qė merren me probleme shtetėrore. Nė fiind tė fundit, zgjedhjet demokratike nuk janė luftė pėr ekzistencė, por garė pėr t'i shėrbyer shoqėrisė sa mė mirė.

vazhdon


© Albasoul.com 1998-2007
Te gjitha materialet qe serviren ne kete faqe jane origjinale dhe cdo riprodhim i tyre ne cdo forme pa pelqimin tone konsiderohet shkelje ligjore. Jeni te lutur qe te gjithe pa perjashtim te respektoni te drejtat e autorit. Ne respektojme te drejten e autorit dhe per cdo material te huazuar kemi dhene kredite e duhura autorit. Qe te kopjoni materialet tona, duhet te merrni pelqimin e administratorit. Mund te na kontaktoni tek webmaster@albasoul.com.