TË SHPRESOJMË VETËM NGA VEHTJA JONË'

Janë ca gjëra që njeriu vetë i kupëton fort mirë, ca mendime që janë 
shumë të kthiellta në kokë të tij; nga ky shkak i duketë se dhe gjithë bota 
duhetë që t'i kupëtojnë, kështu pandeh se nuk' është fare nevojë që të 
ndritojë kuvendin e ta çpalosnjë gjer'e gjatë fjalënë.

Po për fat të keq nuk' është gjithënjë kështu: shumë sende i kupëtojmë 
pakë me mundim, se ajo q'është fare e çelurë për njerin, munt të jetë e 
trubulltë për tjatrin. Pastaj një e vërtetë e madlie është kjo: atë që duamë 
të kuptohetë çiltazi, lipsetë që ta themi fare çiltazi, ta themi dhe ta themi
prapë, dy herë, dhjetë herë, njëzet herë që të hyjë mirë në vesh dhe në 
kokë, të skalitetë në tru.

Kjo është në principet e mi që kam ndjekurë gjer më tani.

Shumë njerës i kanë kuptuarë fare ndryshe mendimet e mija, më kanë 
bërë qërtime. më kanë pyeturë ç'kam dashurë të them, mëjanë luturë të 
jem m'i kthielltë. Edhe kam parë se vërejtjet e tyrejanë të drejta.

Në këto faqe të vogëla të Kalendarit - si dhe në ca shkrime, pa ndonjë 
vleftë padyshim, që janë botuare te gazeta Lirija - duke kuvenduarë. me 
vëllezërit e mij, duke qarë hallet tona. gjithënjë kam paturë në ment një 
gjë: Të përpiqemi që të përmirësojmë vetijat tona, të ndreqim të metat 
tona, të lartësohemi dhe të përparojmë vetëm me përpjekjet tona.

Të tjerë - dhe të shumtë - kanë mbledhurë gjithë kujdesin e tyre në të 
zbuluarë dhe në të numuruarë të fajeve të të tjerëvet. të këqijave dhe të 
padrejtavet që na bëhenë prej të huajve. Edhe kanë thirrur edhejanë qarë.

Edhe ne fort mirë i shohiin të këqijat që na punojnë të huajtë. fort 
kulluarë na radhitetë përpara syvet vargu i ligësivet që na vinë prej tyre. 
Po këto të këqija dhe të liga, të shui-nta, s'duhet gjithënjë të na bëjnë të,
mos gjejmë një shkak me të thjeshtë, të rrahim të kërkojmë të metat që 
kemi ne vetë.

Më duketë se çdo gjë ndreqetë kur të ndreqemi ne vetë; çdo të lige i 
pritenë krahetë, kur të ndreqim të metat tona; çdo të keqije së huaj i 
pritenë këmbëtë, kur të bëhemi ne vetë të zotërit që të mprojmë të
drejtat tona. që t'u kundreqëndrojmë.

Shëmbulli është: e dimë që moti na sjell shi, dëborë, breshër, erë, dhe 
shtrëngatë: a është mirë që të qahemi nga këto të këqija, a po duhetë që të 
ndeqim çatinë dhe dritaret e shtëpisë?

Me fjalë të tjera: a është nevojë që të ndreqim njerëzit e tjerë apo të 
ndreqimi ne vetë'? Kur kemi shum' armiq, kur janë shumë njerëz që na 
bienë më qafë, a është më mirë që t'i lidhim duart e këmbët e botësë, a po 
të forcohemi në vete dhe të bëjmë botënë që të na respektojë?

Edhe kështu kam qenë gjithnjë në mendim që duhet të kërkojmë, të 
gjejmë dhe të shohim të metat dhe fajet tona, t'i zbulojmë, të hapim sytë, 
të mejtohemi dhe të ndreqemi. Fuqinë duhet ta kemi brënda te shpirti, te 
vetijat. te mendimet tanë, duhet të kemi karaktere dhe vullnetin të fortë, 
gjykimin të drejtë që të mundim të rrojmë në këtë shesh lufte të jetesë pa 
frikë se mos na rrëzojnë mbërdhe bota, pa u-ndrojturë se mos një çilimi i 
dobët e një armik i fortë të vijë dhe të na vërë ndalime të na dobësojë dhe 
të poshtërojë.

Sa gjë e madhe, sa gaz shpirti është për njerinë tëjet'i fortë dhe të ketë 
besim te vehtja e tij!.

Njeriu me të vërtet, në këtë jetë s'munt që të ketë besim veç se në 
fuqi të tij. Në daçim që të mos përbuzemi, të mos vuajmë dhe të mos 
vdesim, duhetë që të jemi të fortë, të kemi mjaft fuqi për të prapsurë 
rreziqet.

Ja këtu edhe një çështje tjatrë. Kam bërë shumë herë fjalë se ne 
shqipëtarëvet na duhetë një parti thjeshtë kombiare.

Mos më thuhetë se a janë gjithë mëmëdhetarët në një ment, se gjithë 
udhëtë me një shesh dalin, se gjithë mendimetë një qëllim kanë? Unë dua 
që për të vërtetën dhe për të mirën, të ketë veç se një udhë të vetëme. Ne 
duamë të mirën e kombit tonë, shpëtimin. e kësaj Shqipërije: duhetë që 
shpëtimi t'i vijë prej vehtes së saj, për të mirën dhe për fitimin e saj, drejt 
për drejt.

Le të jemi më të kthielltë: Shpëtimin tonë ta presim nga vehtjajonë, si 
një pemë të përmirësimit dhe të naltësimit tonë, një pemë që të vijë vetiu, 
me djersët, me përpjekjet dhe me dëshirat tona. Kjo është për ne politika 
m'e drejtë, udha m'e sigurtë, shpëtimi m'i nderçim.

Të mos themi se çdo njeri ka një udhë të ndryshme për t'arriturë 
qëllimin e përbashkëtë, se unë them që udha si edhe qëllimi duhet' tëjetë 
një: shpëtimi me anë të vehtes sonë.

Mos gënjejmë kurrë vehtenë dhe të themi se munt që tëjetë mëmëdhetar
dhe besëdrejtë ay që shpreson prej Greqisë, prej Serbisë. prej Bullgarisë. 
prej Malit të Zi a prej Tyrqisë, ose prej Fuqivet të Mëdha. Le të jemi 
gjithnjë të sigurt se ata që ushqejnë të tilla shpresajanë fort të gënjeyerë 
dhe të gjorë. në qoftë se nukjanë gënjeshtarë dhe tradhëtorë.

Të huajtë. çdo të mirë që të na bëjnë neve, sado t'ua dojë politik'e 
tyre, e kanë më teprë për interesin'e tyre se sa për sytë e zezë tanë. Është, 
pra gjë me ment që të lemë gjithë punët tona në dorë të një të huaji, dhe 
gjithë shpresën e rojtjesë ta varim te një njeri që pa dyshim, më parë se 
çdo gjë ka për detyrë të mejtojë të mirën e tij?

Prandaj shumë herë në kuvendimet e mij që bëj me këndonjësit, dukem 
i ashprë dhe ksenofob, që shumë herë dëftej një çbesim, kundrejtë të 
huajve. Se dua që ta kemi besimin te vehteja jonë, dua që ta presim të 
mirën prej vehtes sonë.

S'është mirë që ta lëmë vehtenë si lodrë te të huajtë, se këta sa-do-që të 
najenë miq, ç'respekt dhe nder munt të kenë për ne kur të na shohim që 
jepenit verbërisht në duart e tyre, me një besim të verbrë, në mos dhe me 
një shpresë interesi të turpshëm?

Këto janë, i dashur këndonjës, mendimet dhe principet e mija. Tani 
detyrajote është që të mejtohesh akoma, ta drejtosh çështjen. Vetëm mos 
të harojmë se: 1. Njeriu duhet të ketë besim në vehtja e tij; 2. Ay që 
hirohetë dhe që bëhetë veglë verbërisht te një tjatrë, s'meriton kurrë ndonjë 
farë respekti.

							Lumo Skëndo

Stamboll, Gusht 1912.

1. Nxjerë nga "Kalendari Kombiar", 1914